Xosé Manuel PachoPreto de onde vivo, na Alameda do Concello, en Auria, hai unha estatua, feita dun material que debe ser bronce. Está soa e asexante. Espreitando ao lonxe, cara a un lugar que ningún de nós pode albiscar dende esta distancia. Moitas veces, moitas noites cando na soidade da cidade, volvo para casa e véxoa alí, piso a herba que rodea a estatua, e doulle unha palmada nas costas a Eba, a Eduardo Blanco Amor.
E ollando para a súa cara, para a súa melancolía penso moitas veces na xenialidade do escritor de A esmorga, unha obra tan diferente do seu mundo. Porque quen non coñeza a traxectoria vital e persoal de Eba, lendo esta novela pode ter unha imaxe do escritor ben equivocada, como só conseguen os grandes romancistas. Nela cóntase unha historia sórdida, unha historia fodida, que alguén tamén hoxe podería contar. Fala desa sociedade que existe debaixo da que nos queren dicir que é a sociedade normal, a que abrolla só nas páxinas de sucesos dos xornais, e semella que pasa desapercibida. Dun mundo que algúns queren negar para non se sentir incómodos.
Cun estilo maxistral, cunha lingua chea de riqueza e de realidade, diríamos mesmo coloquial porque é a lingua que se fala, o Cibrán, o Bocas e o Milhomes, os protagonistas, percorren os pecados do mundo, nunha noite de excesos e de desmesura. Ese realismo suxo de Blanco Amor, lembroume a Bukowski, ou mellor dito, cando lin por primeira vez a Bukowski deime de conta de que me recordaba a Blanco Amor. E é que ambos eran provocadores, libres, independentes, mestres da técnica, e poetas. Heterodoxos. E se cadra Blanco Amor, a súa figura, e moitas das súas obras, en vida, foran maltratadas. Porque a heterodoxia non casa ben cun país que como dicía o seu paisano Celso Emilio está habitada por patufos desleigados.
E Eba, Blanco Amor, republicano, nacionalista, de esquerdas, culto, homosexual, viaxeiro, intelixente, é tan descoñecido que dá mágoa. Como mágoa dá pensar que foi desprezado por moitos dos bos e xenerosos do star system galego cando volveu a Galiza (xa se sabe, a este noso país sempre lle faltou memoria). Porque tivo problemas económicos, porque pasou fatalidades e esquecementos. Sufriu o peso da sociedade, da maquinaria social como só sofren os homes libres ou os marxinados.
Paradoxalmente, iso era o que recollía a voz do Cibrán na Esmorga: as miserias do mundo, as miserias do país, de todos os países. Na historia de tres tíos que van de putas unha noite reflíctese a dureza da vida. A dor debaixo da felicidade, da euforia. Desa sociedade que nos combate, que nos lamina como individuos. A novela ten ese latexar existencialista que xorde de dúas guerras mundiais, dunha guerra civil, do desencanto europeo.
Por iso sempre pensei que A esmorga era unha novela para adultos, de literatura independente, non para rapazas e rapaces de trece, catorce, quince anos, que podían rexeitar o galego por non comprender ren. Coido que nesas idades para coñecer a Blanco Amor serían mellor Os biosbardos.
Porque a novela da que estou a falar, semella doada de ler, pero pesa como texto. Eba manexa a técnica narrativa con mestría, tendo en conta ademais que innova, xoga con distintos recursos literarios, distintas visións ou voces como realidade creativa. Consegue que o lector sexa parte da obra, porque ninguén pregunta na declaración xudicial, somos nós mesmos, os lectores, os que somos contestados, e aos que o Cibrán nos conta a historia. E non esquezamos que estamos a falar dunha novela que se publicou no ano 1959, e que non ten case que comparación na literatura peninsular. Como lle lin a Borrazás esa actitude, esa vontade de renovación é moi interesante para comprender a Eba como intelectual, cando nin tan sequera existía a Nova Narrativa.
Exemplo do seu tamaño como creador é que eu hai uns meses, estaba a escribir un texto dramático para monicreques, e chamei a un amigo meu de Barcelona que é titiriteiro para que me dera indicacións, e el díxome, que non había moitos textos pero que se quería un clásico, que lera a un escritor da miña terra, a Eduardo Blanco, que era unha referencia básica nos seus textos publicados en castelán, así se editaran inicialmente As farsas para títeres. Eu non o sabía, pero aí radica a relevancia de Eba, a súa capacidade creadora, que foi máis alá en moitos, moitos campos.
E esa mesma capacidade, se percebe na novela da Esmorga, cando consegue que o tempo escénico que diría un dramaturgo, se volva atemporal. Esa sensación méteseche no corpo como se durase toda unha vida. Canto tempo dura o Ulysses de Joyce? Cronoloxicamente, un día. A sensación? A mesma, toda a vida. E o escenario, os lugares por onde transcorre a novela, tamén se volven fabulación, aínda que fale de Auria, de Ourense, e de que se poidan seguir os seus pasos pola cidade nun roteiro.
De todos estes elementos naceu un fío narrativo que semella unha road movie que non é tal. O camiño e a cidade toman peso e xogan como personaxes máis na historia, como a marxinalidade, e a dor, e o poder transparente da falsa xustiza que temos, eses puntos suspensivos nas preguntas? Trama que doe como a vida, e na que non hai heroes, na que o camiño máis probábel, como contaba Sófocles en Edipo Rei, sexa a destrución. Elementos tan actuais, tan universais, que coido que na realidade de hoxe tamén están presentes. Se cadra Eba riría por esta afirmación, como de seguro que riría tamén por ocupar agora a praza que cando era mozo ocupaba Concepción Arenal, nese Ourense que no seu exilio era o paraíso.
Digo que riría porque a cultura oficial deulle as costas, como case sempre pasa por ser un home libre, independente. Eu quero pensar que é un irmán maior para todos nós, para todos os escritores galegos, un mestre que nos ensina leccións que seguen estando moi vixentes. O fillo da florista, o cativo que sempre ficou agochado detrás do seu sorriso, conseguiu comezar coa Esmorga a madurez de literatura galega. Pero Eba, non esquezamos, é moito máis que esta gran novela.
Entrementres, no silencio da cidade, outra noite máis volvo para casa de madrugada. E volvo pasar tamén pola Alameda, e alí segue soa a estatua de Eba. Agora ten aos seus pés de bronce, un ramo de rosas da última homenaxe. Collo unha, doulle unha palmada nas costas e déixoo alí, coa certeza de que os seus ollos, agora si, están vendo o paraíso.
E ollando para a súa cara, para a súa melancolía penso moitas veces na xenialidade do escritor de A esmorga, unha obra tan diferente do seu mundo. Porque quen non coñeza a traxectoria vital e persoal de Eba, lendo esta novela pode ter unha imaxe do escritor ben equivocada, como só conseguen os grandes romancistas. Nela cóntase unha historia sórdida, unha historia fodida, que alguén tamén hoxe podería contar. Fala desa sociedade que existe debaixo da que nos queren dicir que é a sociedade normal, a que abrolla só nas páxinas de sucesos dos xornais, e semella que pasa desapercibida. Dun mundo que algúns queren negar para non se sentir incómodos.
Cun estilo maxistral, cunha lingua chea de riqueza e de realidade, diríamos mesmo coloquial porque é a lingua que se fala, o Cibrán, o Bocas e o Milhomes, os protagonistas, percorren os pecados do mundo, nunha noite de excesos e de desmesura. Ese realismo suxo de Blanco Amor, lembroume a Bukowski, ou mellor dito, cando lin por primeira vez a Bukowski deime de conta de que me recordaba a Blanco Amor. E é que ambos eran provocadores, libres, independentes, mestres da técnica, e poetas. Heterodoxos. E se cadra Blanco Amor, a súa figura, e moitas das súas obras, en vida, foran maltratadas. Porque a heterodoxia non casa ben cun país que como dicía o seu paisano Celso Emilio está habitada por patufos desleigados.
E Eba, Blanco Amor, republicano, nacionalista, de esquerdas, culto, homosexual, viaxeiro, intelixente, é tan descoñecido que dá mágoa. Como mágoa dá pensar que foi desprezado por moitos dos bos e xenerosos do star system galego cando volveu a Galiza (xa se sabe, a este noso país sempre lle faltou memoria). Porque tivo problemas económicos, porque pasou fatalidades e esquecementos. Sufriu o peso da sociedade, da maquinaria social como só sofren os homes libres ou os marxinados.
Paradoxalmente, iso era o que recollía a voz do Cibrán na Esmorga: as miserias do mundo, as miserias do país, de todos os países. Na historia de tres tíos que van de putas unha noite reflíctese a dureza da vida. A dor debaixo da felicidade, da euforia. Desa sociedade que nos combate, que nos lamina como individuos. A novela ten ese latexar existencialista que xorde de dúas guerras mundiais, dunha guerra civil, do desencanto europeo.
Por iso sempre pensei que A esmorga era unha novela para adultos, de literatura independente, non para rapazas e rapaces de trece, catorce, quince anos, que podían rexeitar o galego por non comprender ren. Coido que nesas idades para coñecer a Blanco Amor serían mellor Os biosbardos.
Porque a novela da que estou a falar, semella doada de ler, pero pesa como texto. Eba manexa a técnica narrativa con mestría, tendo en conta ademais que innova, xoga con distintos recursos literarios, distintas visións ou voces como realidade creativa. Consegue que o lector sexa parte da obra, porque ninguén pregunta na declaración xudicial, somos nós mesmos, os lectores, os que somos contestados, e aos que o Cibrán nos conta a historia. E non esquezamos que estamos a falar dunha novela que se publicou no ano 1959, e que non ten case que comparación na literatura peninsular. Como lle lin a Borrazás esa actitude, esa vontade de renovación é moi interesante para comprender a Eba como intelectual, cando nin tan sequera existía a Nova Narrativa.
Exemplo do seu tamaño como creador é que eu hai uns meses, estaba a escribir un texto dramático para monicreques, e chamei a un amigo meu de Barcelona que é titiriteiro para que me dera indicacións, e el díxome, que non había moitos textos pero que se quería un clásico, que lera a un escritor da miña terra, a Eduardo Blanco, que era unha referencia básica nos seus textos publicados en castelán, así se editaran inicialmente As farsas para títeres. Eu non o sabía, pero aí radica a relevancia de Eba, a súa capacidade creadora, que foi máis alá en moitos, moitos campos.
E esa mesma capacidade, se percebe na novela da Esmorga, cando consegue que o tempo escénico que diría un dramaturgo, se volva atemporal. Esa sensación méteseche no corpo como se durase toda unha vida. Canto tempo dura o Ulysses de Joyce? Cronoloxicamente, un día. A sensación? A mesma, toda a vida. E o escenario, os lugares por onde transcorre a novela, tamén se volven fabulación, aínda que fale de Auria, de Ourense, e de que se poidan seguir os seus pasos pola cidade nun roteiro.
De todos estes elementos naceu un fío narrativo que semella unha road movie que non é tal. O camiño e a cidade toman peso e xogan como personaxes máis na historia, como a marxinalidade, e a dor, e o poder transparente da falsa xustiza que temos, eses puntos suspensivos nas preguntas? Trama que doe como a vida, e na que non hai heroes, na que o camiño máis probábel, como contaba Sófocles en Edipo Rei, sexa a destrución. Elementos tan actuais, tan universais, que coido que na realidade de hoxe tamén están presentes. Se cadra Eba riría por esta afirmación, como de seguro que riría tamén por ocupar agora a praza que cando era mozo ocupaba Concepción Arenal, nese Ourense que no seu exilio era o paraíso.
Digo que riría porque a cultura oficial deulle as costas, como case sempre pasa por ser un home libre, independente. Eu quero pensar que é un irmán maior para todos nós, para todos os escritores galegos, un mestre que nos ensina leccións que seguen estando moi vixentes. O fillo da florista, o cativo que sempre ficou agochado detrás do seu sorriso, conseguiu comezar coa Esmorga a madurez de literatura galega. Pero Eba, non esquezamos, é moito máis que esta gran novela.
Entrementres, no silencio da cidade, outra noite máis volvo para casa de madrugada. E volvo pasar tamén pola Alameda, e alí segue soa a estatua de Eba. Agora ten aos seus pés de bronce, un ramo de rosas da última homenaxe. Collo unha, doulle unha palmada nas costas e déixoo alí, coa certeza de que os seus ollos, agora si, están vendo o paraíso.
0 comentários :
Danos a túa opinión