Un posible Chao

Mario Paz González.-

Releo Un posible Onetti, de Ramón Chao. Ergo os ollos da páxina e albisco, a través dos vidros da fiestra, as torres dunha catedral gótica cos seus pináculos e os seus arbotantes, coas súas gárgolas e as súas vidrieiras. Penso nunha frase das Memorias de ultratumba de Chateaubriand, aquilo de que –cito de memoria– hai homes que pasan a vida satisfeitos de ver sempre o mesmo campanario, mais hai outros que, como el, aínda non atoparon o campanario que os acompañe na derradeira ollada. Penso entón en Ramón Chao.

O xornalista e escritor chairego estivo hai uns días dando unha conferencia en Vilalba. Alí, na Casa da Cultura, foi desgranando paseniñamente, ao longo de hora e media, a súa traxectoria vital e profesional ante un abondoso auditorio ávido de escoitar, da man do propio protagonista, algunhas das súas andanzas en Radio France ou na revista Triunfo. Tamén as historias das que xurdiron algúns dos seus libros de ficción, como O camiño de Prisciliano; de ensaio xornalístico, como Después de Franco, España; ou de entrevistas a Alejo Carpentier e ao seu prezado Onetti. De todas as cuestións que abordou, adobiadas de enxeñosas anécdotas propias do narrador de caste que é, penso que hai dúas que paga a pena lembrar.

A primeira foi unha defensa da literatura e, asemade, de parte da súa producción –como a novela El lago de Como– ambientada nese territorio mítico e persoal de Irimia ou Reigada, inspirado na Chaira, que ben podería lembrarnos aos Yoknapatawpha, Macondo, Castroforte do Baralla ou tantos outros. Neste senso reivindicou, a importancia da ficción novelesca e como toda obra literaria, por moito que poida basearse en feitos reais, sempre é falaz, pois leva implícito na súa propia definición o selo indiscutible da mentira. Aceptado isto é preciso, para nós como lectores, comprender ese xeito no que o autor pode valerse de calquera recurso, de calquer aportación que, inda que proveña dunha suposta realidade, intégrase sempre na ficción, cobra un sentido novo nela e forma parte da grande mentira que esta é.

A segunda cuestión que eu destacaría é a que atinxe á importancia, na formación intelectual de calquera, diso tan difícil de atopar que é a lectura libre de prexuizos. Recordaba Ramón Chao a ocasión na que lle confesou a Cunqueiro o xeito no que as ladaíñas dun pseudomarxismo ceñudo tan de moda naquel tempo se interpuxeron entre eles. Chao tiña nunha lista negra ao mindoniense polos seu precoces vencellos políticos ata que se decatou da enormidade dunha obra literaria que ficaba, e fica aínda hoxe, por riba de calquera outra apreciación. Deberían considerar isto, se cadra, aqueles que se deixan levar polos prexuizos ante a producción de Risco, Borges, D’Annunzio, Torrente Ballester, Vargas Llosa, Chateaubriand ou, mesmo, Céline. Este foi alguén absolutamente despreciable como persoa, mais tamén penso que a súa Viaxe á fin da noite é unha obra literaria maxistral.

En realidade dixen dúas, inda así coido que serían moitas máis as cuestións salientables de todo canto contou Ramón Chao, mais, talvez, cómpre resaltar unha terceira. Refírome á importancia que deu ás orixes, ao eterno retorno a elas. Non sei cal será o campanario que albisque ao ollar a inmensidade desde a súa fiestra. Se cadra o de Notre Dame, se cadra o de Saint-Sulpice ou o de Saint-Germain-des-Prés. Só sei que, do mesmo xeito que me ocorre a min, cando o mire, nel sempre estará vendo, baixo o fermoso ceo de pizarra de París, as torres da igrexa de Vilalba.

19 de abr. de 2011

0 comentários :

Danos a túa opinión