A patria dos poetas

Mario Paz González.-

Dicía Rimbaud que todo poeta faise vidente por un “longo, inmenso e razoado desamaño de todos os sentidos”. E é ese estado especial, podería engadirse, o que o converte nun ser excepcional, capaz de ver máis aló de onde alcanzan os outros. Por iso, non deixa de sorprender o feito de que unha das anécdotas máis insólitas e absurdas da Historia europea fose protagonizada, precisamente, por un poeta, o italiano Gabriel D’Annunzio.

Co fin da cruenta Primeira Guerra Mundial, e tras o desapracible Tratado de Versalles que tantos males habería de procrear, algúns sectores nacionalistas radicais de Italia reivindicaron a soberanía de Fiume (a actual Rijeka da costa dálmata), unha cidade ocupada tanto polas tropas do acordo como por soldados italianos, e que corría o inminente risco de pasar a mans do novo estado iugoslavo. Como os posibles conatos de rebelión supuñan un serio perigo para a recentemente instaurada paz mundial, e a tensión e a aspereza nas negociacións ían en aumento, un imperioso e xa entón moi recoñecido poeta chamado Gabriel D’Annunzio, alentado tanto por amplos sectores conservadores, como por algúns outros ligados aos movementos sindicais, decidiu tomar cartas no asunto e partir cara a Rijeka desde a localidade trentina de Ronchi Valsugana ao berro de “Fiume ou morte”. Acompañábano varios membros dos “arditi”, ou corpos de elite de exército italiano, xunto con todos aqueles voluntarios que se foron sumando polo camiño. Deste xeito, o 12 de setembro de 1919 foron recibidos pola poboación de Fiume provocando a fuxida das outras forzas internacionais que desexaban evitar todo conflito.

Como, antes que político, D’Annunzio era un afervoado esteta, compraceuse en autoproclamarse “Comandante” da cidade e chegou a instaurar unha especie de calendario de celebracións cargado de cerimonias e desfiles que buscaban contaxiar o seu entusiasmo conquistador e visionario a toda a poboación. Así, ao mesmo tempo que enxalzaba a forza, a decisión e a mocidade, desde o balcón do concello, daba complicadas arengas, infestadas da súa exquisita retórica, nas que interpelaba á poboación, que, ademais, podía responderlle.

Pero, pouco satisfeito coas xestións conducentes á incorporación a Italia e ante a ameaza de bloqueo por parte das potencias aliadas, decidiu crear por conta propia un Estado libre do que se autoproclamou máximo dirixente -léase ditador- e no que toda disidencia habería de ser duramente reprimida. Con este fin redactou unha especie de despropósito legal chamado Carta de Carnaro, axudado polo dirixente sindical, e seguidor de Mussolini, Alcete de Ambris, quen habería de darlle armazón xurídica. Neste texto chafalleiro e incompleto, pero cargado de metáforas, símiles, prosopopeas e todo o instrumental retórico tan do gusto de D’Annunzio, proponse unha nova organización social corporativista dividida en función das nove musas, máis unha décima que o poeta sacou da manga, a Enerxía. De todos eles, o grupo social máis exquisito, o que estaría por riba dos outros e, por tanto, o máis propicio para exercer as tarefas de goberno, ía ser o dos creadores e poetas. Ademais, aínda que proclamaba a igualdade de sexos, a educación gratuíta e un sistema de pensións para os máis desfavorecidos, en realidade estaba a encubrir unha sombría ditadura de facto, pois o Comandante, baixo o seu porte patricio e os seus suaves ademáns, posuía unha inquietante e absoluta capacidade de decisión sobre todo e sobre todos.

O Tratado de Rapallo, asinado en novembro de 1920 por algunhas potencias participantes na guerra, declarou a anexión de Fiume a Italia, o cal non satisfixo do todo a un fachendoso D’Annunzio que, amparándose en non se sabe que lexitimidade, aínda se atreveu a declarar a guerra ao seu propio país. Con todo, tras un breve tiroteo co exército italiano, o Estado libre de Fiume capitulou e a curta aventura do poeta habería de pasar case definitivamente ao esquecemento.

Pero só case. A patria dos poetas froito do “desamaño dos sentidos” de Gabriel D’Annunzio habería de deixar un sinistro legado. Xea o sangue pensar por que escuros pasadizos móvese a alma humana e en que lugares pode agacharse emboscado o máis insondable dos perigos. Tamén como é posible que a mesma persoa, culta e instruída, dotada deses suaves modais de cortesía antiga, capaz de manifestar unha tenra paixón polas artes e os máis exquisitos refinamentos produto dunha educación elevada poida, ao mesmo tempo, carecer de todo escrúpulo, de todo remorso á hora de someter a unha pequena poboación ou a un país enteiro. As camisas negras dos seus arditi, o saúdo romano imposto polo poeta, a idea de supeditar o individuo ao Estado, a ideoloxía sempre en proceso exposta na súa Carta de Carnaro ou o himno que interpretaron ao entrar na cidade, “La Giovinezza”, haberían de ser admirados por moitos outros refinados intelectuais europeos cando foron retomados e imitados até a hipérbole, dotándoos de inusitada monstruosidade apocalíptica, por Mussolini no seu Partido Nacional Fascista en Italia, máis tarde, por Hitler en Alemaña e polos fascistas españois da Falanxe.

31 de maio de 2011

0 comentários :

Danos a túa opinión