Homenaxe a Pepe Chao Rego

 
Helena Villar Janeiro.-

Palabras pronunciadas na inauguración do IX Hectómetro Literario, 
dedicado a Xosé Chao Rego no “Paseo dos Soños” 
(Vilalba, 19 de xullo de 2014)

Para falar de Pepe Chao teño que remontarme a 1979, ano en que o coñecín aquí en Vilalba e nos levou á Chouzana. Alí preparabamos a miña participación da I ROMAXE DE CRENTES CRISTIÁNS na que se ían introducir novidades litúrxicas que incidirían na miña fe devota e tradicional. Ía ter a sorte de representar a Galicia na celebración eucarística onda o cura Raña e unha canción de roda de O libro de María sobre o conde de Fenosa, que Suso e eu fixeramos para a nena –o único conde que coñezo, dixera Suso- co asulagamento de lugares e vilas de Galicia como protagonista, sería o canto coral do Ofertorio.

“A casa de Chouzana”
Igual que na pasaxe de Emaús,
ía eu cara a Chouzana cun Xesús escondido
en solemnes roupaxes e pregos de artificio.
Alí Pepe espurgábamo da metáfora escura
e tomaba o sentido que perdera
nos libros alterados.
Eu sentíao entre nós,
que viña presidir a mesa da palabra
nunha liturxia viva en fraternal convivio
falando a nosa lingua,
sentindo a nosa chuvia,
a calor ou o frío.
Tamén estaba no verdor dos nabos
ou no esplendor do trigo,
na caída das follas
e no espido.
Dicía un “ecce mulier” tremecente
e contaba comigo
para ir falar da nova ao pedregal de Irima,
nacencia do pai Miño
e devolver aos crentes
a frescura do rito.
A casa da Chouzana
o mesmo que Emaús, é lugar bíblico.

Hoxe quero falar aquí coa voz deste poema datado nunha etapa importante das nosas vidas. Vai falar a muller como muller, ademais da amiga. Pepe Chao contou con todo o marxinal dunha Igrexa desfasada no tempo para elevalo á normalidade relixiosa: as mulleres, os homosexuais, a lingua dominada, a nación negada e o medio natural do que formamos parte. Foi un faro encamiñando a moita xente que agardabamos algo nunha época que fixo cambiar cousas, aínda que non todas nin como quixeramos. Pero aí estivo a súa voz, moi particular, entre outras moitas voces imprescindibles para unha reflexión actualizadora do Evanxelio. As mulleres debémoslle moito a esa xeración de “Encrucillada” que el axudou a construír.

Pero fago tamén aquí a conmemoración dun aspecto do traballo de Pepe Chao que é moi de salientar: a súa pedagoxía como ensinante duna lingua problematizada nun centro no que a súa presenza de uso era meramente testemuñal, o Instituto Rosalía de Castro de Santiago. Traio comigo, como adhesión a este acto, a palabra dunha das súas alumnas, aquela María do Cebreiro que coñeceu tan meniña cando el e o Suso opositaban xuntos a profesores: “Lembro o seu aire máis franciscano que apostólico entre as mesas de formica do Rosalía e a súa convicción (que comparto plenamente hoxe xa máis consciente) de que a aprendizaxe de calquera lingua se debe basear na motivación. Pepe Chao traballaba aí onde a política lingüística aínda falla e creo que entre o seu alumnado fixo moito máis ca esta pola valoración do galego como un patrimonio de todos e non únicamente dos que o falabamos na casa”. Esta valoración é compartida totalmente por seu irmán, Abelardo, e estou segura de que representa o sentir de moitísima xente que lle pasou polas mans.

Parabéns, Pepe, e grazas por tantas cousas importantes que trouxeches ás nosas vidas.

Fotografía: Helena Villar Janeiro

3 de dec. de 2015

0 comentários :

Danos a túa opinión