Xornadas Rosalianas
26 de mar. de 2023
A nova poesía vilalbesa
Diante de tan brilante historia literaria, poderíamos pensar que na actualidade, a poesía chairega e en concreto a vilalbesa, está a pasar por unha crise creativa, algo que é lóxico pola falta de perspectiva entre a contemporaneidade e a história, pero non é así. a poesía vilalbesa existe e goza dunha grande saúde hoxe en día.
Tres grandes nomes de poetas vilalbeses residen en Madrid, pero manteñen inquebrantábeis lazos coa súa terra, Rafa Yañez Jato membro do grupo Bilbao, grande dinamizador cultural na capital do estado, e impulsor e subdirector da revista Olga de poesía galega en Madrid con numerosas obras publicadas. O poeta nacido nos Vilares de Díaz Castro e criado en San Xoán de Alba, José André López González, André da Ponte da nova Poesía Guitirica NPG, ensaísta, traductor de diferentes línguas e prolífico poeta de estilo clásico e recuperador da lenda do Apalpador para o Nadal galego, ten editados dous fantásticos poemarios varios en formato dixital ademáis da adaptación da obra completa de Chao Ledo ao galego-portugués. e Miguel Barrera, gañador do certame literario vilalbés de 2019 co fermoso poemario Poema da Rúa das Aves e que conta tamén con varias obras editadas tanto individuais como en espazos colectivos. É membro tamén da NPG.
Hai que destacar tamén a novos poetas que sin ser mesmo nados en Vilalba, é indudábel a súa conexión coa vida cultural da vila como , Daniel Irimia Yañez (Cospeito) ou Ana Mar Fraga da saga dos Rábade.
Nomes como o de María Xosé Lamas (NPG), con abundante obra publicada e numerosos premios ou Pilar Maseda (NPG), con só un poemario publicado polo IESCH e que debera ser reeditado, pero con abundante obra en espazos colectivos, o poeta de Xoibán, Martiño Maseda con abundante obra e premios acadados e Emilia Martínez Fuentes (NPG) coa obra Lendas e Versos, son imprescindíbeis da actual poesía vilalbesa.
Pero hai máis a quen poderíamos chamar "novísima" poesía vilalbesa destacada, como Brais Lamela gañador entre outros do Xuventude Crea ou Noelia Cendán Teijeiro e outra da que agardamos grandes obras nun futuro próximo, Luz Airado Bello, tamén na Nova Poesía Guitirica gañadora do IX premio Díaz Jácome de poesía e que tiña gañado sendo moi nova os prémios Trapero pardo ou o Fernández del Riego.
Estes, e seguramente outros nomes que se me quedan no tinteiro, amosan a vitalidade poética vilalbesa, que para si quixera calquera vila galega, tanto pola cantidade como pola calidade dos e das poetas, polo que Vilalba ten que sentir fachenda e poñer en valor este património que mantén viva a chama poética e literaria da Vila de Alba e que non sempre tivo o recoñecemento e apoio institucional que merecen. Foi até agora o Instituto de Estudos Chairegos IESCH o principal mantedor e impulsor de moitas obras de algúns dos autores nomeados, algo fundamental para poder falar da boa saúde poética de Vilalba. Non son só os certames os que manteñen o pulso literario, son os e as creadores/as, que deben ser os verdadeiros protagonistas da vida cultural dun pobo, e Vilalba tenos en abundancia e de calidade. longa vida á poesía vilalbesa.
2 de mar. de 2021
Un Macondo chairego
22 de xan. de 2021
A lareira de soños de Pastora Veres
10 de ago. de 2020
Que temos que facer, Alberto?
25 de xul. de 2020
Reenganchar Guitiriz á poesía
.-
Alguén lembra a Raúl Gómez Pato, Eduard Velasco, Xabier Alonso ou Xosé Lois Mosquera? Son os gañadores das catro edicións do Prémio Díaz Castro de poesía criado polo Concello de Guitiriz. Agás o primeiro, os tres seguintes pasaron por Guitiriz con máis pena que gloria...
Lembro aquel memorábel acto de homenaxe ao poeta do Vilariño na igrexa dos Vilares polo 25 cabodano do seu pasamento no que a anterior alcaldesa, Regina Polín, anunciaba a convocatória do prémio. Unha distribución para que pasado o ano no que se lle adicaran as letras galegas, a memória e a obra do nóso poeta non caíra no esquecimento. O próprio Xulio Xiz, na súa intervención no acto dixera que os políticos non pasarán á história polo número de farolas ou asfalto que poñan senón polo seu compromiso coa cultura. O prémio con éxito de participación e de calidade poética, adoeceu sen embargo até agora de trascendencia social e pública. O que debera ser o mellor e máis trascendental premio poético da Terra Chá, pasa desapercibido mesmo para a veciñanza de Guitiriz que en varios casos nin se enteraron dos gañadores nin dos actos de entrega.
Que personaxe de Guitiriz tivo máis importancia histórica e relevancia cultural que Xosé María Díaz Castro?
Co Festival de Pardiñas aparte, non merece Díaz Castro convertir o seu prémio nun dos actos máis relevantes cada ano en Guitiriz? Ou permitiremos que siga o camiño de tantos outros autores aos que se lles adicaron as letras galegas e caíron despois no esquecemento mesmo nos seus proprios concellos? A memória de Díaz Castro sigue latente máis pola labor da sociedade civil a través dos centros de ensino, Xermolos ou o grupo NPG Nova Poesia Guitirica nascida naquel acto que polo traballo institucional limitado a unha dotación de 2000€ e uns actos de trámite semi-ocultos. Non é un problema de cartos nin de organización, a única causa foi a falta de vontade política para dar a Díaz Castro e ao seu prémio a trascendéncia social e cultural que merece. Sei que a actual alcaldesa, Marisol Morandeira, ten a vontade de revertir esta dinámica e facer do prémio Díaz Castro o motor que coloque ao autor no lugar que merece no concello e toda a Terra Chá e facer de Guitiriz a vila poética da que os seus habitantes se sintan fachedosos. Ese carácter identitário coa poesía da man do noso poeta trasmitirá unha imaxe amábel e positiva que fará de Guitiriz un concello aínda máis atractivo, e nese traballo, tod@s debemos sumar, asociacións, centros de ensino, poetas, músicos, negócios, partidos políticos... Díaz Castro e a poesía deben ser sempre un motivo de unión, ser mellores en tódolos ámbitos nun aspecto no que Guitiriz e a Terra Chá son líderes mundiais, a poesía. Só nos queda poñela en valor como merece.
PD: O prémio gañaría en valor e repercusión alén de Galiza ampliando o idioma á norma do reintegrado e portugués. Non debe ser unha subvención da Xunta quen impoña as restriccións. Sería a mellor homenaxe póstuma de Díaz Castro ao seu amigo Carvalho Calero.
31 de mar. de 2020
Un lustro non é nada
Antón de Guizán.-
Cinco anos van xa desde aquel maio de 2014 no que a Terra Chá se fixo o centro do mundo poético coa dedicatória das Letras Galegas a Xosé María Díaz Castro. Aquel 17 de Maio e os meses previos nos que Xermolos, da man de Alfonso Blanco, intensificaron as actividades para o coñecemento do poeta dos Vilares.
Actos, filmes, conferencias, visitas ao lugar de nacimento no Vilariño, concertos, publicacións, traduccións, concursos literarios, roteiros, xornadas e moitísima participación escolar, fixeron deste autor, un dos máis significados de todos cantos lles foron adicadas as letras galegas.
Pero non todo rematou aquel ano 2014, pois lonxe de parar todo ese traballo, a mecha prendeu en Guitiriz e toda a Chaira. A creación en 2015 coincidindo cos 25 anos do seu pasamento, do Premio de Poesía Díaz Castro, o nacemento dun grupo poético de base dos máis activos do país, a NPG Nova Poesía Guitirica, a aparición de proxectos como Os Vilares lareira de soños, os fermosos traballos do alumnado do IES Díaz Castro vinculados ao poeta que lle da nome ao centro, e a implicación da veciñanza do concello, siguen a consolidar a Díaz Castro non só como un dos grandes poetas galegos, que xa era, senón que está a contribuir a un grande recoñecemento e valoración social.
A futura restauración e e conversión da vivenda familiar na "Casa da Xente" pola labor incansábel de Xermolos, será tamén o feito definitivo para que o poeta figure nese ceo literario reservado aos grandes, e con él a poesía chairega que conta con innumerábeis bardos de grande calidade.
Cinco anos non é nada en tempo, pero supuxo moito na imaxe de Guitiriz non só como concello termal (tristemente sen balnearios) da auga e da pedra, senón tamén como un concello poético que precisa dunha maior implicación institucional. Agardemos que o novo goberno que xurda tamén este mes, tome conciencia de que non chega con convocar un certame sen participación e implicación veciñal ou facer un roteiro.
Despois do 2014 foron asociacións, centros de ensino e sociedade civil quenes máis contribuiron a manter con vida o legado do poeta mentras que as institucións "cubriron o expediente" aquel ano con actos públicos, placas e esculturas, indo co tempo a unha progresiva "desconexión" a respeito da figura máis importante da história de Guitiriz e un dos grandes poetas galegos de tódolos tempos.
A casa de Díaz Castro, os frescos da igrexa onde foi bautizado, a escola habanera onde aprendeu a ler na Conchada, están agardando pola restauración e posta en valor como reclamo de visitantes a estes lugares de actividade e cultura tan importantes para o Pepe do Vilariño, para convertir esas "herbas pequerrechiñas" en foco tamén de economía e progreso desde a parroquia rural do poeta, Os Vilares.
Cinco anos non é nada pero estiveron cheos de luz e poden vir outros cinco (e 500 máis) nos que se fagan realidade tantos desexos. Díaz Castro vive na xente. Longa vida ao noso poeta!
*Retrato de Díaz Castro de Isabel Pardo.
20 de maio de 2019
Binormativa: o futuro é agora
Antón de Guizán. -
Sou galego de nascença e de consciência, não tenho feito nenhum curso de galego agás um da Associação Cultural Alexandre Bóveda da Corunha quando era um moço e que impartira a grande Pilar García Negro. Desde aquela, muito se tem discutido sobre o galego. Na minha posição de cidadão galegofalante e desde a perspectiva de quase 12 lustros de existência, a crua realidade é que o galego tem retrocedido em falantes e que há um evidente problema de transmissão geracional do idioma por múltiplas causas que de seguro se têm investigado por profissionais bastante mais qualificados. Ao meu ver, há um factor clave que deve ser o centro dum debate no que a língua, ademais da nossa principal senha de identidade, terá que ser também a principal ferramenta de desenvolvimento do nosso país num mundo cada dia mais globalizado. Se a sociedade percebe que o idioma é útil, este recuperará uso e funcionalidade, mas se este está só para uso interior, irá perdendo usuários e valor relegando-o a uma função sentimental, folclórica e mesmo relegado a uma situação pseudomuseística. O problema é quando as instituições políticas, culturais e linguísticas ignoram e escondem debates nos que nos jogamos o futuro da língua, a economia e as possiblidades de progresso. Que medo há a abordar campos de possibilidades que atingem mais de 200 milhões de falantes quando o galego vive encerrado num âmbito de 2.700.000 cidadãos, perdendo povoação e com os mais velhos, também, galegos monolíngues? Qual é o problema para adoptar e conviver com uma segunda grafia (também oficial) que abra portas directamente a cinco continentes com o quinto idioma mais falado do mundo? Quem diz medo a facilitar mercados em países tão afastados como o Brasil, Macau, Angola, Moçambique...e mesmo com um idioma oficial da UE? E quem pode obviar o importante mercado cultural, turístico e a história comum através do idioma com tantos cidadãos no mundo? Só os interesses políticos de curto percurso e as mentes cativas podem defender o reducionismo e o caminho do suicidio idiomático, as mensagens confusas dirigidas a meter medo a medrar e sentirmo-nos mais orgulhos@s de ser galeg@s e cidadãos do mundo, a medrar em riqueza e cultura. A nossa relação com o lusismo deve deixar de ser testemunhal, para actos entre vizinhos e passarmos a converter-nos em irmãos em convivência, deixar de lado complexos e estereótipos e crer nas possibilidades que se nos abrem para os nossos filhos e para o país com a dupla normativa. Ninguém nos vai indicar como temos que falar num idioma tão rico e diverso como o nosso, mas grafar ademais do galego normativo, para adiante, numa grafia também oficial na norma portuguesa, fará de Galiza uma pequena potência. Que não nos enterrem com mentiras: O FUTURO É AGORA!!
19 de abr. de 2019
Non me chames haiku, chámame Vilariña!
Antón Tenreiro Ferreiro. -
Díaz Castro vive, non é ese poeta ao que lle adican as letras galegas e fica no limbo de dúcias de nomes para a honrosa listaxe de escritores protagonistas dun 17 de maio esquecidos ao ano seguinte. Sigue vivo en Xermolos, a entidade cultural máis importante da Terra Chá empeñada en convertir a súa casa na Casa da Xente con Alfonso Blanco Torrado, curtido en mil batallas de dignidade, termando dunha bandeira de utopías posíbeis. Díaz Castro sigue vivo porque os seus versos prenderon nos corazóns de novos bardos guitiricos, nimbos de luz inconformista que máis aló de soños institucionais, acreditan que a palabra, convertida en poesía, é o instrumento máis poderoso para mudar o mundo. Así, ese grupo de poetas, bautizados na Igrexa dos Vilares un 3 de Outubro de 2015 como NPG Nova Poesia Guitirica por Armando Requeixo no 25 cabodano do pasamento de Pepe do Vilariño, siguen sen desmaio catro anos despois, a facer actividades co poeta das cousas pequenas sempre como motor e inspirador das súas creacións.
Unha das máis orixinais e exitosas é o Certame VILARIÑAS, que non pretende ser un concurso poético senón unha canle de participación en forma de micropoemas que leve a dar nome propio a un xénero que ten adoitado unha descrición técnica fría (micropoema) como nome de pila, ou un termo importado do outro lado do mundo (HAIKU) para chamalos. O Vilariño dos Cregos nos Vilares, lugar de orixe do poeta e a referencia poética á "herba pequerrechiña" do seu poema Esmeralda, foron a fonte de inspiración das VILARIÑAS, ese símbolo do valor e importancia das cousas pequenas, que tan ben ten ensalzado o poeta e que con só dúas edicións, xa teñen acadado un importante éxito de participación e popularidade, que mesmo ten sorprendido ao presidente da Real Académia Galega, Víctor Freixanes, que se ten declarado disposto a defender as VILARIÑAS como nome próprio para os micropoemas en galego, sabedor de que tan fermoso nome prenderá con orgullo, co paxariño da creatividade na cabeza, da figura da artista Viki Rivadulla, que as representa. Porqué renunciar a ter un fermoso nome para os pequenos poemas poemas cando a nosa língua ten capacidade danondo para nomear, e máis aínda candonde poesía se trata?Porqué recurrir a nomes doutras línguas ou a termos tan pouco poéticos como "micro-poemas tendo unha palabra tan agarimosa, como VILARIÑA? Como di André da Ponte outro grande poeta vilarego, "Fazer um poema longo requer de força dos braços: Uma Ilíada; escrever uma "vilarinha" requer uma força de concentração extraordinária... Sabemos que Matsuo Bashô escreveu essas "vilarinhas" com um rigor inigualável... Pois isso... Vivam as VILARINHAS!!!" de aquí en diante, a quen escriba ou recite un micropoema, e co maior dos respetos á creación nas outras línguas do mundo, nós temos nome próprio, así que, daquí en diante "Non me Chames Haiku, chámame VILARIÑA"!!!
20 de mar. de 2019
Un Xermade de libro
Antón de Guizán. -
O Ministerio de Cultura vén de conceder recentemente e por cuarta vez (as tres últimas consecutivas) o Premio María Moliner á Biblioteca Municipal de Xermade polas súas campañas de animación á lectura e pola xestión da biblioteca. Catro premios e deles tres seguidos nos últimos tres anos, non son casualidade, e si telos gañado representa un mérito en si mesmo, que tal feito aconteza nun pequeno concello do rural chairego de apenas 1.700 habitantes, o recoñecemento acada un grande valor.
O premio valora "a claridade, a orixinalidade e innovación, as boas prácticas na labor bibliotecaria, a planificación e a viabilidade dos proxectos".
Concellos da contorna, máis grandes e dotados económicamente, esquecen ou teñen nun segundo plano a súa aposta polos libros, o fomento da lectura nas idades máis pequenas e en definitiva a aposta pola cultura desde o máis básico, os libros e os lugares onde achegarse a eles, as bibliotecas.
En tempos nos que as televisións e as redes sociais enchen o tempo e as cabezas dos nosos rapaces de cultura-lixo de consumo rápido, que unha localidade do rural castigada pola perda poboacional, o abandono de explotacións, o avellentamento da veciñanza, e as malas perspectivas de futuro siga a apostar polo mantimento dunha biblioteca pública e que esta sexa recoñecida a nível de estado, non deixa de ser um feito importante á vez que sorprendente e do que debemos sentirnos fachendos@s.
Xermade mantén no centro da capital do concello un fermoso edificio no que María González Cabarcos, a súa responsábel, fai verdadeiros milagres para manter e dar uso, facendo deste templo da lectura o lugar máis salientábel deste pequeno municipio, que leva anos a ser coñecido (e recoñecido) no estado por algo tan prestixioso como é a aposta polos libros e a cultura.
Máis aló de grandes eventos para as galerías mediáticas, de apostas puntuais e desfile de figuras, a Biblioteca de Xermade amosa un traballo contínuo e "silencioso" digno de admiración e respeto que deberían seguir no noso rural e mesmo algunhas importantes vilas, carentes de biblioteca nalgúns casos ou desorganizadas e mal dotadas noutros. A biblioteca de Xermade, ademais de incrementar o seu fondo cos 1.700 euros do premio, gaña cada ano o seu dereito a seguir existindo e demostra que as bibliotecas teñen que ter un espazo, máis necesario que nunca no noso rural, e que tal e como os nosos emigrantes entenderon a comenzos do pasado século que o futuro pasaba pola cultura construíndo escolas no noso rural, hoxe sigue a ser a cultura a maneira de sair do atraso mantendo e mellorando as bibliotecas onde existen e creando outras aló onde non hai. Moitas das escolas indianas abandonadas ou pechadas terían un grande destino albergando centros sociais e bibliotecas, recuperandoas e dándolles vida novamente, convertíndose en centros de convivencia arredor da cultura, os libros, actividades e xuntanza.
O exemplo está aí ao lado e a persoa na que asesorarse, tamén, chámase María González Cabarcos. Vaian desde aquí os parabéns para ela, a biblioteca e un concello "de libro" chamado Xermade.
5 de feb. de 2019
As mentiras institucionais provinciais
Antón de Guizán. -
A Asociación Sociocultural Lareira de soños dos Vilares leva máis de catro anos loitando para salvar as pinturas murais da igrexa parroquial, de estilo gótico hispanoflamenco de grande valor histórico artístico, datadas no século XVI e descubertas en 1991.
Coa campaña V SÉCULOS DE NÓS /FRESCOS DOS VILARES
#SalvemosOsFrescosDosVilares
e catro anos de infrutuosa insistencia, de falsas promesas, de reunións, visitas, e algunha iniciativa parlamentar, o máis sorprendente foi a resposta (trás varios intentos) da Deputación Provincial de Lugo aos requerimentos da oficina da Valedora do Pobo. Alegou o organismo provincial que non financian obras privadas, neste caso, propiedade da igrexa cando todos sabemos que non é certo e ademais temos probas nos Vilares co financiamento (a través dun convenio) da restauración dunha palleira privada (50.000€) fronte á casa de Diaz Castro.
Pero como as hemerotecas son tozudas, e un simple sondeo de Google déixanos unha listaxe nada desprezábel de obras acometidas en templos relixiosos e arredores con cartos da Deputación Provincial de Lugo, en solitario ou con convenios nos últimos anos, algunhas das cais deseño abaixo:
En Labrada, Guitiriz, acometeronse obras para sacar as humidades da igrexa por valor de 12.000€, e nese mesmo ano, tamén se aportaron fondos para a de San Facundo de Ribas de Miño en Paradela.
En 2015, a Deputación de Lugo interviu na igrexa de San Mamede de Vilasouto, no Incio, con100.000€, tamén coa cuberta da capela de Lousada con 68.000€, na capela de San Antón de Momán con 12.000€, na cuberta da igrexa de San Pedro de Candia con 20.546€, o retábulo de Santa María de Vián na Pastoriza, 15.000€, Santa Eulalia de Bóveda 106.187€ oubo retábulo da igrexa de Meira con 42.000€. por poñer algúns exemplos.
Xa no pasado ano, aportou 10.000€ ao retábulo de Bazar, 80.000€ para a igrexa de Celeiro, 8.000€ para un muro na de Santa María de Sabadelle en Chantada e ten aprobados para este ano investir 46.000€ para o acceso á igrexa da Cova no Saviñao.
O acordo aprobado pola Comisión de Cultura do Parlamento Galego no que o PSOE se abstivo (o PSOE goberna en Guitiriz e na provincia) plantexa acometer a restauración entre as distintas partes implicadas, Diócese, Concello, Deputación e Xunta de Galicia, que xa ten encargado a redacción do proxecto definitivo.
O posicionamento do Concello e da Deputación Provincial, deixa moito que desexar en canto á implicación para salvar estas importantes pinturas tendo en conta que están no seu concello e provincia, algo dificilmente entendíbel desde calquera punto de vista.
Pero que os argumentos do seu pasotismo e falta de implicación se basen en mentiras, soa a escusas de mal pagador, e máis grave resulta cando o custe da restauración entre partes resulta unha cifra facilmente asumíbel polas partes tendo en conta a importância de evitar a perda destes importantes frescos despois de cinco séculos de existencia.
Agardemos que rematada a redacción do proxecto, Deputación, Concello, Diocese e Xunta, deixen de lado diferencias e poñan por diante de intereses de parte a salvación das pinturas, un ben patrimonial de grande importancia na Terra Chá e na provincia, desde o punto de vista cultural e turístico.
Porque as paredes da nosa igrexa, gardan importantes tesouros, e son V SÉCULOS DE NÓS.
Salvemos os frescos dos Vilares.
31 de xan. de 2019
San Vincenzo e a Virxe dos desamparados
Antón de Guizán.-
San Vicenzo dos Vilares é unha igrexa coñecida por celébrar a popular romaría da Virxe dos Desamparados.
É por iso que vos pregamos San Vicente e Nosa Señora dos Desamparados para que movades a consciéncia das administracións públicas para que non deixen desaparecer os frescos da igrexa.
Como ben sabedes, as orixes do templo datan do s. XII, se ben os restos románicos redúcense aos muros laterais da nave con varios canecillos, sendo a fachada principal do XVIII.
No exterior o conxunto está formado un atrio murado con baixo muro de pedra granítica, con cruceiro, dúas pilas bautismais e un sarcófago. Támén existe un Calvario nas inmediacións que leva dez meses sen un pedazo do mastro e a cruz por un accidente de tráfico.
No interior ten catro retablos neoclásicos e un barroco con tallas dos ss. XVII e XVIII, aínda que destacan especialemnte os restos de pintura mural ó fresco do S.XVI, que forman un ciclo de grande calidade artística ó longo dos muros da nave, con distintos temas, como o do enterro do Conde Orgaz da autoría, segundo o profesor Monterroso Montero do afamado Mestre de Parga, de grande respeto naquela época.
O estado xeral de conservación é verdadeiramente moi malo. A gravedade acelerada e activa dos axentes de deterioro, provoca en primeiro lugar o risco de desprendemento das pinturas murais, polo que urxe imperiosamente proceder á sua restauración, xa que de acabar caendo, a súa pérdida sería irreversibel.
Ademáis deste perigo urxente de resolver, o seu aspecto sucio e abandonado desvirtúa a súa calidade como elemento singular e moi visible de este templo teu, San Vicenzo dos Vilares, centro de peregrinaxe senlleiro.
En conclusión podemos dicir que se está a perder un ciclo mural ao fresco de gran relevancia artística é histórica para a provincia de Lugo coa pasividade das diferentes administracións a pesares de que a súa restauración sería perfectamente asumibel económicamente e e que a salvación das pinturas suporía un importante valor para o patrimonio da provincia.
A perda destas pinturas será unha grande irresponsabilidade por parte da Igrexa, a Consellaría de Cultura da Xunta de Galicia, a Deputación Provincial e o Concello de Guitiriz, sabedores da trascendencia desta obra e do perigo existente de perda definitiva si non se actúa con urxencia, pois os frescos murais dos Vilares teñen V SÉCULOS DE NÓS, é património de tod@s e non só da igrexa e as administracións teñen o deber de preservalos e poñelos en valor e volver a atraer peregrinaxe non só á Romaría da Nosa Señora na Pascua, senón ao longo de todo o ano.
É por isto que vos pregamos que movades os fríos e calculadores corazóns administrativos das institucións e non deixedes desaparecer tan valiosa decoración renacentista das paredes románicas da igrexa e que esta recupere o explendor e o seu enorme valor patrimonial conservado ao longo de séculos e séculos e co perigo de desaparecer en só 26 anos após do seu descubrimento ao quitar o caleado profiláctico minhas obras na o cando era párroco Segundo Pérez, hoxe Deán da catedral compostelá.
E para que así sexa pregamos que intercedades polos vosos/nosos frescos, San Vicenzo e Virxe dos Desamparados, para que sigan nas paredes da igrexa, AMÉN!
14 de nov. de 2018
Non é normal
Carta aberta ás institucións
Antón de Guizán.-
Non é normal, non, señores/as representantes públicos. Están aí vostedes para resolver, non para entorpecer, adiar, mentir, ou mudar de criterios en función de intereses de parte. Están aí para servir aos intereses da xente. Digo esto porque desde a asociación que presido (Lareira de soños dos Vilares) vimos padecendo na nosa actividade comportamentos viciados de todas e cada unha das institucións que teñen algo que ver coa parroquia chairega de Guitiriz, tanto por parte do Concello, a Deputación Provincial, a Xunta de Galicia e mesmo a Diocese da Igrexa.
Cando falo dos intereses de tod@s ningunha cousa é máis de tod@s que o patrimonio histórico, sexa material ou inmaterial, etnográfico, arqueolóxico ou relixioso e na nosa parróquia temos moito e moi importante, e por certo, a maior parte sumido no abandono, como en casi todas as parroquias do país, por desgraza.
Temos asumida a impossibilidade de recuperación da maior parte, e por iso nos centramos no traballo de tentar recuperar polo menos aquel aínda salvábel e máis valioso ou emblemático, partindo da súa viabilidade e tamén na rendabilidade económica e social para o futuro.
Xermolos promoveu unha campaña de Crowfunding para tellado a casa de Diaz Castro mentira o Concello e a Deputación gastaban 50.000€ no arreglo dunha palleira privada enfrente da casa para aula de interpretación e o inmoble principal sigue a deteriorarse.
A nosa campaña para restaurar as pinturas murais da igrexa leva catro anos de entrevistas, visitas, promesas incumpridas e mesmo temos levado o problema ao Parlamento Galego e á oficina do Valedor do Pobo. Non é por antoxo ou cabezonada, é simplemente porque as pinturas unha vez degradadas corren serio risco de desaparecer. Máis de cinco séculos de antigüidade ben merecen 80 ou 99.000€, nonsí?
Tamén, hai dous anos, descubrimos e limpamos unha mámoa de 7.000 anos de antigüidade, emoi bó estado de conservación, a Mámoa das Carriceiras, e ainda aguardamos um mínimo xesto do Concello ou de Património para sinalizala e protexela.
O silenzo é, no mellor dos casos a resposta ás solicitudes, como o arreglo, e posterior posta en uso social da escola Habaneira da Conchada que vai camiño do século co deterioro lóxico da falta de uso e mantemento e sen adecuar aos tempos a súa habitabilidade e o mesmo, aplicábel tamén a unha magnifica casa rectoral que rematará tamén a este paso, na ruína.
O cume do pasotismo xa é un cruceiro do Calvario rompido nun accidente hai nove meses e no que a dia de hoxe, nin Concello nin igrexa, nin Património foron quen de xestionar co seguro o arreglo da cruz; eso si, as escusas e mentiras descargando responsabilidades uns nos outros foi a tónica común.
Poderiamos falar de peticións feitas polos veciños en campaña á Alcaldesa das que tomou nota e nada fixo na parróquia. Lavadoiros, fontes, muíños, os cobertizos da Feira do Sete...
Iso si, fotos en tramos de un kilómetro de Alcaldesa e concelleir@s con Deputados provinciais houbo varias, e paréceme ben, pero gostaría tamén de ver esas fotos dentro da Casa da Xente (Díaz Castro) toda restaurada e sendo centro de cultura do País, ou na Igrexa cos marabiosos frescos do Mestre de Parga lucindo como hai cincocentos anos, ou diante dun panel explicativo ao pé da Mámoa das Carriceiras ou cos nosos maiores disfrutando da Escola da Conchada como centro social cheo de actividades, ou a festa da Pascua lucindo orgullosa o seu Calvario...
Mentras, somos as entidades asociativas as que tentamos sen recursos, defender a NOSA história e património do esquecemento e do abandono mesmo contra a inacción, as mentiras e a falta de sensibilidade das institucións.
24 de out. de 2018
A poesía vive en Guitiriz
Antón de Guizán.-
Aínda non pasaron dous anos desde aquel 3 de outubro de 2015 un grupo de poetas novos de Guitiriz honraban a Díaz Castro no XXV cabodano do seu pasamento na igrexa dos Vilares. Aquel grupo foi batizado por Armando Requeixo co nome de #NovaPoesiaGuitirica NPG e véu a luz con un fermoso manifesto da súa autoría publicado no premiado blog Criticalia.
O que podería parecer un bonito acto froito da resaca das letras galegas adicadas ao poeta do Vilariño o ano anterior, convirteuse minha iniciativa estábel e dinámica que deu lugar a diversos recitais poético-musicais enn Guitiriz e noutras localidades, orixinanio propostas como a dos poemas pendurados das farolas ou o certame de micropoemas <VILARIÑAS>, xornadas arredor de Diaz Castro e Manuel María, participación dos diferentes componentes do grupo en recitais en distintas localidades, participación en diversas publicacións colectivas e mesmo que se teñan musicado poemas dalgunha poeta da NPG.
Desde aquela, a Nova Poesía Guitirica ten medrado en componentes e en recoñecemento. Ao grupo da igrexa dos Vilares do 3 de outubro de 2015 con Judiña de Lea, Mar Beres, Luz Campello, Jaki S.Quintela, Xosé Antón Cascudo, Fátima Fernández e Pas Veres, sumáronse despois André da Ponte, Adriana Quijada e Xelo Teijido nunha composición heteroxénea de estilos e uniforme na ideia de sumar arredor da admiración polo poeta do Vilariño.
Recitais poéticos en Sada, Vilalba, Compostela, Mondoñedo, Ferrol e en San Sadurniño, contaron con xente da NPG, así como publicacións colectivas en formato tradicional e en soporte dixital. A menos dun mes de cumprirse dous anos daquel 3 de outubro de 2015 no que ademáis do público participaron nomes tan importantes como a própria alcaldesa, Xulio Xiz, Man Castro e Alfonso Blanco, podemos afirmar que a poesía reside en Guitiriz, nos versos d@s afillad@s de Pepe, na parróquia dos Vilares, no lugar do Vilariño, na casa de Díaz Castro, #ACasaDaXente.
22 de set. de 2017
Relax de balneario
Antón de Guizán.-
Chegou o verán e un dos maiores activos turísticos da Chaira, o histórico balneário de Guitiriz, está pechado. Si a pésima xestión das instalacións polo seu proprietário Andrés Conde Medín levou ao desastre económico, o corte do grifo do crédito leva agora a unha situación que non só perxudica ao negócio hosteleiro, senón tamén a todolos negócios de Guitiriz, proveedores, empregados, familias e á imaxe da vila e da comarca. A villa dos cartos do balneário, pecha moitas tuberías coas institucións paralisadas ou incapaces de solucionar un problema que transcende a unha mera crise de empresa.
A Banca (ABANCA) principal proprietária da débeda, está máis preocupada por facer caixa que de solucionar un problema que perxudica a grande número de clientes, cando con calquer venta quedarían sobradamente cubertas as perdas, situación aínda menos comprensível cando todos sabemos que calquer impago nun aluguer ou hipoteca ocasiona desafiuzamentos. Non se produciron presións institucionais dabondo ás partes implicadas a pesares do dramático da situación e das mobilizacións, que como mínimo devería levar a unha retirada masiva das contas neste banco co concello e a deputación á cabeza. Guitiriz co balneário pechado, INGEMARGA en crise, o parque empresarial convertido en cidade pantasma e o rural en proceso de desmantelamento necesita das institucións para algo máis que festas e asfaltados de estradas. O balneário é unha mostra da sequía económica da zona e urxe volver a abrir os grifos, pasar do relax do balneário ao relax no balneário. Así sexa.
11 de ago. de 2017
Un bo e xeneroso Raúl Río
Antón Tenreiro.-
Neste ano de Pondal, dese Ponteceso que nos agasallou aos chairegos con Alfonso Blanco Torrado, a Asociación Sociocultural Lareira de soños dos Vilares, ten decidido adicarlle a quinta edición do seu premio TRAPEIRO DE HONRA ao vilarego Raúl de Río.
Coñecedor como ninguén da historia da súa parroquia e mesmo de Guitiriz e da Chaira, Raúl sempre está disposto a colaborarben calquer traballo e proxecto a prol da cultura ee das xentes desde o ámbito mais pequeno á utopía máis inalcanzable, sendo a súa casa en Euskadi como unha embaixada galega naquel seu outro país de acollemento e tendendo lazos entre ambos, o último este mes de maiocoa visita dea Xermolos a aquelas terras coa presentación do poemario do tamén vilarego André da Ponte, a campaña para salvar a casa de Díaz Castro, a proxección da curta A Chave de Bascuas e a inauguración da escultura adicada a Manuel María naquelas terras.
Raúl é desas persoas silenciosas, que paseniñamente van tecendo co seu traballo unha labor da que non reclaman recoñecemento, pero que é necesária e mesmo imprescindíble. Raúl, ese amante da súa terra que como milleiros tivo que coller o camiño da emigración, levou con él a Euskadi, Galiza enteira e especialmente eses anacos que ten no núcleo do seu corazón: A Terra Chá do seu querido Manuel María, Guitiriz de Xermolos e os Vilares do seu amigo Díaz Castro. O pasado ano, Raúl foi distinguido tamén coa navalliña de Manuel María, ao que tanto apreciaba, acompañado de familiares e amigos que valoran o seu exemplo de amor e dedicación ao nóso aló onde se atope. Amante da cultura e das artes, ten realizado diversos e relevantes traballos escultóricos, artigos, pinturas e as súas cámaras recolleron ao longo dos anos importantes documentos fotográficos e audiovisuais de grande valor histórico. Pero detrás dese compromiso hai, sobre todo, un home "bó e xeneroso" ao que desta volta tamén os seus veciños poñen de exemplo con ese nomeamento deTrapeiro de Honra co que acompañará na memoria dos Vilares a Díaz Castro, a Romaría Labrega, Pepe de Cristos e Asunción dos Ares, testemuñas e protagonistas con Raúl Río da história que eles mesmo escriben con letras de ouro. Nos Vilares, somos debedores de Raúl e non se paga con este recoñecemento tanto amor pola parroquia, apenas o nóso agradecemento e o cariño colectivo da súa tribu de orixe, que ben gañado o ten.
De seguro, o seu amigo Pepe do Vilariño estará feliz con este recoñecento, e con él, numerosos amigos e veciños.
Galiza precisa moitos Raúl Río.
24 de maio de 2017
A nosa casa do Vilariño
Antón de Guizán.-
Xermolos acaba de comenzar a campaña «salvemos a casa de Díaz Castro» para recuperala como espazo de uso social e cultural, vinculada á poesía e a auga, moi presentes na vida do poeta. Trabúcanse aqueles que desprezan esta iniciativa aducindo a clásica retaíla de que hai cousas máis urxentes e importantes que facer, como si esta recuperación impedira acometer outras prioridades. Non é a casa de Díaz Castro nun sentido reduccionista e privativo, moi ao contrário, é a casa de todos, "a nósa casa dodo Vilariño" igual que o poeta é xa do común dos galegos e galegas. E si alguén sae beneficiado desta iniciativa, será o pobo de Guitiriz e nomeadamente a parroquia dos Vilares neste intre no que tanta falta fai revitalizar o rural, poñelo en valor con actuacións que o volvan a convertir no centro da cultura dun país que sen rural camiña inevitablemente cara á extinción. Xermolos, depositaria do legado de Pepe do Vilariño, pula por manter este legado vivo máis aló do ano en que se lle adicaron as letras galegas e que sexa a súa casa un lugar de referencia, de encontro, o espazo depositario de todo o referente a Diaz Castro pero tamén un lugar vivo, de interacción diaria entre persoas e colectivos, esa "herba pequerrechiña" que desde Os Vilares, encha de perfume o mundo. Nesta importante iniciativa, estanse a implicar artistas, asociacións, xente do común, cada quén na medida das súas posibilidades, uns con videos, outros con obras de arte, outros cantando ou recitando e outros con cartos, de maneira comunal, como sempre se fixeron as cousas...
Bótase en falta, se cadra, unha maior implicación institucional que garanta ese pulo definitivo como ocorre con outras actuacións necesarias e demandadas no rural referidas á conservación do património.
Os Vilares, cos frescos da igrexa en serio perigo, a escola habaneira da Conchada con necesidades básicas para a súa posta en valor e uso veciñal, os cobertizos e a casa do sindicato en estado ruinoso e o patrimonio etnográfico secuestrado polas silveiras, precisa que se actúe con urxencia, comenzando pola casa de Díaz Castro, "a nosa casa do Vilariño". Aí estaremos.
16 de mar. de 2017
Antonio Castro, cableado da memoria
7 de feb. de 2017
A conchada, punto de partida e chegada
Antón de Guizán.-
A Terra Chá conta con numerosas escolas de indianos, casas sufragadas polos nosos emigrantes en ultramar que acreditaban na cultura como mellor investimento para o futuro dos seus. Por sorte, moitas delas recuperadas fisicamente e constituidas hoxe en centros de vida social e cultural dos veciños e veciñas do lugar. Algunhas pasan xa do século de vida e outras están próximas a cumprilo, como é o caso da escola habaneira da Conchada nos Vilares que será centenaria en 1923.
A mellor honra a aqueles que investiron o esforzo do seu traballo e exilio das raíces na cultura dos seus, é restaurala, adaptala a estes tempos e facer dela o centro da vida social e cultural da parroquia. A eliminación de barreiras, os illamentos, a calefacción, a dotación de medios acaídos para as adtividades, a xestión diaria, habitabilidade en definitiva, é urxente e necesaria. Para esto, a administración, as asociacións e a veciñanza teñen a obriga de entenderse e sumar esforzos que nunca serán máis grandes que o traballo que fixeron aqueles que hai casi cen anos a construiron e que sirveu para a educación de centos de vilaregos de varias xeneracións.
Non facelo, será unha desonra á nosa memória e ao noso patrimonio material e inmaterial cando ainda estamos a tempo de recuperala para uso de todos e poñela en valor como centro social e cultural desta parroquia do rural. Ese debe ser desde agora o reto. A Conchada volve a ser o punto de partida, será tamén o punto de chegada?
23 de nov. de 2016
Roteiro da Mámoa das Carriceiras
Antón Manuel Tenreiro Ferreiro.-
Hai apenas dous meses, José Luís Teijido Comba, Luís de Fabete, descubría a primeira mámoa atopada na parroquia dos Vilares. Luís, membro da directiva da Asociación Sociocultural Lareira de soños, constatou o achádego co arqueólogo Marcial Tenreiro, que comprobou in situ que se trata dunha mámoa violada de Proximadamente 5000 anos de antigüidade no monte comunal dos Vilares e proxima ao Rego das Carriceiras, do que recibe o nome. A asociacion Sociocultural Lareira de soños procederá agora ás labores previas para a catalogación da mámoa e o seu inventariado e á divulgacion posterior da mesma coa inclusión no rexistro de Patrimonio e no PXOM de Guitiriz e a súa sinalización.
A primeira iniciativa será un roteiro guiado polo propio descubridor do túmulo arqueoloxico, Luís de Fabete e o arqueólogo Marcial Tenreiro para medila, retratala e limpar para a súa catalogación. O roteiro levaramos por outros lugares de interese natural e patrimonial e partirá do lugar do Vilariño dos Cregos o dia 15 ás 11:00 horas.
O roteiro é de dificultade baixa e polo tanto aberto á participación de calquera persoa. Será de balde e sen necesidade de inscrición. Deberase levar xantar, calzado axeitado e rematará a media tarde.