Amosando publicacións coa etiqueta Paulo Naseiro. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta Paulo Naseiro. Amosar todas as publicacións

Rúa da Pradia, 19

Paulo Naseiro. -

Houbo unha época na que criamos que eramos un país rico. Volver a vista atrás, cara os últimos anos do século vinte e os oito primeiros do vinteún é un exercicio moi recomendábel, sobre todo se se fai con certa visión crítica. A nosa clase política, coidando ter resoltos os problemas da xente en todos os ámbitos básicos da vida humana -sanidade, educación, vivenda...- lanzouse a unha decidida carreira para “poñernos no mapa” mediante as máis fantásticas construcións: auditorios, centros de interpretación de cousas varias -nunca entendín o concepto-, museus, estadios deportivos, paseos marítimos e fluviais, aves, aeroportos... unha festa.

Chegou a crise e rematou aquela festa. As cousas que construímos maiormente cos cartos de Europa -cos cartos de europeus máis ricos ca nós, habería que dicir-, quedan aí, moitas veces como mudas testemuñas daqueles días de viño e rosas.

Cando políticos e arquitectos de sona brindaban por un futuro esplendoroso (“tal obra colocará a Cuspedriños no mapa”, como se un cartógrafo precisase de tal referencia) nin uns nin outros repararon en que aqueles cascaróns, unha vez en uso, ían ser caros de manter, grazas en moitos casos a arquitecturas “de avangarda” pouco dadas a pensar na sustentabilidade. Tampouco ninguén pensou en que habería que darlles algún contido que xustificase tales investimentos, nunha estrana inversión da secuencia habitual: primeiro a forma, despois a función. Un par de aeroportos sen avións e mailo caso absolutamente kafkiano da nosa Cidade da Cultura son exemplos acaídos do que digo: ti pon aí un edificio, canto máis revirado mellor, que logo xa veremos para que serve.

Véñenme a fío estas reflexións mentres agardo por alguén na Alameda vilalbesa ollando cara o cascarón baleiro que teño enfronte, o edificio de catro alturas situado no número 19 da Rúa da Pradia que viu nacer a Manuel Fraga, e que parece durmir o sono dos xustos logo dunha custosa reconstrución. 

Despois do falecemento da tía Amadora, a última habitante do vello caserón, e mentres Fraga exercía aínda como presidente da Xunta, alguén pensou que habería que salvar o inmoble do deterioramento e máis da especulación urbanística. Unha louvábel intención. Para levar adiante a idea constituíuse unha fundación con nomes de moitas campanillas (Ana Pastor, Robles Piquer, Feliciano Barrera, Fernández Albor, Mariano Rajoy, Ramón Villares, Romay Beccaría, Martín Villa, Abel Matutes, Villar Mir...) que buscou o financiamento preciso para adquirir a propiedade á familia Fraga en case medio millón de euros, con importantes aportacións das desaparecidas Caixa Galicia e Caixanova (aquelas mesmas nas que Méndez-Gayoso facían e desfacían, e que remataron como remataron) e os bancos Santander e Pastor. 

Dende o ambicioso proxecto inicial, as limitacións da norma urbanística  que impediron edificar na horta da finca e as máis importantes, as pecuniarias que impuxo a nacente crise económica, o realizado coa aportación final da Fundación Villar Mir quedou nunha discutible reinterpretación da edificación que garda pouco do espírito orixinal. 

Finalizada a reconstrución e inaugurada convenientemente a finais de 2011, aí ficou todo o impulso e aí segue un edificio baleiro -outro máis- e despoxado de función algunha. Alén das vagas intencións manifestadas pola Fundación (“será un centro de estudos de dereito político”, “albergará o arquivo e a biblioteca de Fraga para que sexan estudados por expertos”, “será un centro intelectual importante en Vilalba”) o proxecto semella varado polas mesmas dúas razóns que coñecemos: a económica -non están os tempos para festas, xa non existen as caixas e as administracións teñen moito onde meter os cartos- e o contido do proxecto en si mesmo ou, máis ben, a falta del, unha eiva evidente desde a xestación da idea.

Manuel Fraga foi, sen dúbida, un dos políticos máis importantes da segunda metade do século XX en España, pero non pasará á historia como teórico da ciencia política, máis alá dun par de conceptos -aquel da mayoría natural fortemente emparentado coa maioría silenciosa de Richard Nixon ou a administración única que ninguén soubo explicar xamáis-. Parece difícil atraer unha masa crítica de investigadores que rendabilice o investimento ao sancta santorum dun Fraga que, alén da súa dimensión de símbolo, semella esquecido até polos seus correlixionarios apenas dez anos despois da súa morte. Tampouco creo que a simple recreación museística en torno á memoria do patrón da dereita poda darlle moita vida ou, como mínimo, ingresos suficientes para sustentarse.

Conviría, porén, que alguén reflexione con algunha seriedade acerca de posibles usos futuros de utilidade social que, ao tempo que contribúan a preservar a memoria do noso conveciño máis coñecido, lle devolvan á sociedade algo do que investiu. Non lles parece?



7 de maio de 2022

José Antonio Varela, mestre, amigo

José Antonio Varela Veiga na inauguración da placa conmemorativa ao escritor Antonio García Hermida.
José Antonio Varela Veiga (á esquerda) na inauguración da praca conmemorativa do escritor Antonio García Hermida. Na foto están presentes, ademáis da filla do homenaxeado Carmiña García Hermida, outros representantes do colexio como a súa dona Angelines, Chema González Barcia, Teresa Criado, Senén Montero ou o conserxe Angelito.


Paulo Naseiro.-

Esta mañá un whatsapp de Chema Barcia veu desencadear unha fervenza de lembranzas que acodiron atropeladas: morreu José Antonio Varela… 

E volvo a 1977, cando fronte á avalancha de rapazada, de baby boomers que dicimos de forma un tanto pedante na ciencia da demografía, ás autoridades educativas da época non lles quedou outra que construír unha rea de novos colexios por toda a nosa xeografía. Unha daquelas construcións escolares saídas a toda presa dos taboleiros de debuxo dos arquitectos do Ministerio de Educación e Ciencia caeu pola antiga veiga de Penas Corveiras, xusto por baixo da até entón única agrupación escolar de Vilalba. Quedoulle, para sempre, o apelativo de Grupo de abaixo. Se cadra dous ou tres centos de pícaros abandonamos as masificadas aulas do, desde aquela, Grupo de arriba, para iniciar unha nova aventura educativa. 

E digo ben cando califico de aventura aqueles anos que arrincan na fin dos anos setenta e abarcan a primeira metade da década seguinte. Para moitos dos que cursamos a antiga EXB no que despois se chamou Colexio Antonio Ínsua Bermúdez aquela foi unha época na que espertamos en máis dun sentido. 

A chegada de mestres novos, en idade e motivación, como o propio Chema ou Antón Castro, supuxo un revulsivo a partir do que se destapou unha creatividade ilimitada, unha ansia por facer cousas, un traballo que parecía non ter fin. Esta é unha historia contada moitas veces: a intensa actividade teatral -pezas de Manuel María, de Marica Campo, unha inesquecible montaxe de Galicia canta ao neno, de Fuxan os Ventos-; a revista A Pravia; a recuperación e reivindicación da obra poética de tantos autores da terra -Mato Vizoso, García Hermida, Carmiña Prieto, Engracia Vérez, García Mato ou Caetano Arias- da man da edición dunha escolma de moitos dos seus versos, sacados da prensa local ou da tradición oral; a investigación e recuperación da propia prensa vilalbesa do primeiro terzo do século XX, coa inestimable axuda de Carmen García Mato, Carmiña da Ponte; a procura antropolóxica das nosas tradicións -a elaboración do queixo de San Simón, a cría dos capóns, os maios…- 

Boto a vista atrás e coido que foron, sen dúbida, os anos máis intensos da miña vida. Unha experiencia educativa non sei se baseada nalgún método revolucionario, ou que simplemente xurdiu porque así tiña que ser. Pero que nos inxectou para sempre a inquietude, o amor pola cultura, o afán da pescuda das nosas raíces, o desexo constante de facer. Hai que facer... 

 Tras daquela revolución estivo sempre unha figura inmensa. Protexendo, alentando, servindo de pararraios fronte á crítica, motivando, facendo de ponte entre todos os membros dunha comunidade educativa que non sempre entendeu as bondades daquel sistema, mediando diante dunha comunidade local que moitas veces viu con receo toda aquela movida. Un referente que, a medida que o ías coñecendo, agrandaba a súa humanidade. José AntonioVarela, o factotum de todo aquilo, foi para min, para nós, un exemplo ético e estético, ese mestre que fica sempre na memoria, como o Don Gregorio de A lingua das bolboretas ou o Mr. Gruffydd de How green was my valley. Sen el, sen a súa mestura exacta de autoridade e bonhomía, nada daquilo tería sido posible. 

 Unha anécdota reflicte moi ben este carácter. Témola contado en moitas ocasións, pero hoxe, máis que nunca, ven a conto. Rematado o curso 82-83 a tres daqueles rapaces -Mario e Moncho Paz, e máis o que suscribe-, sentados baixo da Pradia, ocorreusenos que unha boa maneira de pasar o verán que comezaba era facer un xornal. Sen medo. Aquel era o espírito que nos inoculaba a experiencia educativa do grupo de abaixo. Naquel momento fundacional achegouse Varela a nós e expuxémoslle a idea. Lonxe de reaccionar con condescendencia, puxo inmediatamente todos os -poucos- medios do colexio ao noso dispor, incluído a un sorprendido Chema Barcia que traballou arreo canda nós naqueles días que alumearon o primeiro número de A Voz de Vilalba

 Hoxe toca despedir ao ensinante, ao amigo. Ao exemplo de educador que sabía que a súa labor ía moito máis aló de ensinarnos xeografía. Só agardo que teñamos sido alumnos dignos do teu exemplo, mestre.

4 de out. de 2020

Que doce era a miña vila!

Paulo Naseiro.-

How green was my valley é para moitos, entre os que me inclúo, un dos mellores films da historia. John Ford adapta maxistralmente a novela de Richard Llewvellyn que narra a idealizada infancia dun Huw Morgan, interpretado cunha marabillosa perplexidade por Roddy McDowall, na pequena localidade galesa de Cwm Rondda, presidida por unha omnipresente mina de carbón que goberna, para ben e para mal, a sinxela vida do pobo.

Os primeiros minutos do filme evocan con morriña e lirismo a vida dunha numerosa familia galesa, un auténtico clan que representa a todos os habitantes do pobo, un grupo relixioso, patriarcal, orgulloso, vitalista, compoñendo un retrato costumista con imaxes como a dos fillos chegando da mina cantando e deixándolle á nai o diñeiro gañado no duro traballo para que ela administre a casa.

Unhas poucas desas moedas gañadas arrincando negro carbón son para o pequeño Huw. Con elas, “ía directamente á tenda da señora Tossel, onde mercaba uns caramelos que duraban horas, ou iso me parece agora. E aínda despois de que desapareceran, se tragaba saliva, seguía a conservar o sabor. Aínda agora o noto despois de tantos anos, e lémbrame todas as cousas boas que xa desapareceron”.

Venme á memoria esta escena ao saber polas redes sociais do falecemento de Mª. Josefa Quintela, Pepita, que rexentou durante anos unha popular tenda de golechadas, e que ven coincidir no tempo co peche doutra mítica tenda vilalbesa, Lambuxos. Se, como dixo Rilke, a verdadeira patria do home é a infancia, para a inmensa maioría dos vilalbeses que vagamos polo mundo a labor da Pepita, da Columba ou de Lambuxes era o equivalente á dun ministerio, o ministerio das gominolas, das pipas, dos vasos de cinco e de dez, das palmeritas de chocolate, das fragolosinas, dos chupas e, en fin, de todo canto acompañou as longas tardes de xogos nas rúas e prazas vilalbesas, de dolce far niente infantil e adolescente en torno aos castiñeiros de indias da Alameda ou nos cinseiros do Cementón. Doces lembranzas que compartimos todos os que fomos nenos naquela Arcadia feliz e que, o mesmo que a Huw, nos lembran todas as cousas boas que xa desapareceron.

A evocación infantil de Huw Morgan vai, paseniñamente, incorporando outros elementos menos líricos. Os recortes salariais, o desemprego e a consecuente emigración que parte en pedazos á idílica familia Morgan, o amor imposible entre a súa irmá Angharad –a belísima Maureen O´Hara- e o predicador, Mr. Gruffydd, salpicada coas murmuracións das veciñas, e a escoura negra que vai invadindo o antano verde val, metáfora da desintegración dunha sociedade que culmina coa morte, na mina e nos brazos do mozo Huw, do patriarca Gwilym Morgan.

Inevitablemente, a nosa lembranza ten que transitar tamén desde o doce ao amargo, a través do desemprego ou a precariedade laboral, da falta de oportunidades, das drogas que arruinaron a vida de tantos, da obrigada emigración e do omnipresente caciquismo que, como escoura negra, foi afogando pouco a pouco o pasado, o presente e, se ninguén o remedia, o futuro.

Se cadra por iso é maior o noso agradecemento a aquelas persoas que, como Pepita ou como Pili de Lambuxos, forman parte dos nosos recordos máis doces e nos lembran todas as cousas boas que desapareceron.

10 de feb. de 2018

Crítica: A Esmorga

Paulo Naseiro.-

Eduardo Blanco Amor compuxo con A Esmorga un maxistral retrato do pesimismo existencial e a autodestrución. Esta é, probábelmente, unha das obras cume da literatura galega, que viña pedindo dende hai anos unha adaptación cinematográfica.

Tentouno Gonzalo Suárez en 1977 (La Parranda), con resultados máis ben desiguais, a pesares de contar cun bo reparto encabezado por José Luís Gómez, José Sacristán e Antonio Ferrandis, compoñendo un filme deslabazado e decepcionante.

Ignacio Villar, director das populares Pradolongo (2008) e Vilamor (2012), abordou unha nova adaptación do clásico de Blanco Amor cunha evidente pretensión de fidelidade a un texto case canónico para os lectores galegos e, por tanto, pouco dado a experimentacións, o cal é de agradecer. A Esmorga requería esta fidelidade á novela e, sobre todo, uns protagonistas capaces de evocar unhas personaxes complexas maxistralmente construídas polo autor ourensán.

É aquí, na escolla do reparto, onde Ignacio VilLar asenta unha obra ben argallada. Miguel de Lira no papel de Cibrán O Castizo, Karra Elejalde como Xanciño O Bocas e, sobre todo, Antonio Durán “Morris” como Aladio Milhomes compoñen soberbias interpretacións dunhas personaxes que esvaran, en a penas corenta e oito horas, por unha pendente de autodestrución da man da augardente. Todo o demáis, unha coidadísima ambientación, unha máis que boa fotografía ou as interpretacións secundarias que acompañan o itinerario fatal do trío protagonista –destaca Sabela Arán no papel de Socorrito -, compoñen un filme de moita altura.

Dúas notas que non estragan o resultado final, pero a ter en conta: a excesiva metraxe que ás veces fai decaer un pouco un ritmo narrativo polo demáis ben axustado, e unha banda sonora composta por Zeltia Montes que, ou ben non lle acae ou, se cadra, non acaba de estar ben integrada no filme.

O innovador sistema de distribución da produtora, que trata de achegar os seus filmes a todos os recunchos por fora da distribución convencional nas cada vez máis escasas salas de cinema, vai poñer A Esmorga ao alcance dun amplo público. Así que, non perdan a ocasión de disfrutar do que pode chegar a ser un clásico do cinema galego.

24 de nov. de 2014

Speechwriter

Redacción.-

O mundo do libro e a edición constitúen un máis dos sectores que está a cambiar nesta era dixital da man das novas tecnoloxías. O e-book, a autoedición dixital ou as licenzas creative commons xa forman parte da paisaxe editorial e avisan de por onde poden ir os camiños do futuro.

Paulo Naseiro, un dos editores deste xornal achéganos, despois da súa primeira novela, Magyar Posta (IESCHA, 2007), un novo relato longo, pero faino da man das novas tecnoloxías, lonxe dos formatos tradicionais.

Speechwriter  cónta como a vida do seu protagonista, Iago Loureiro, comezará un xiro inagardado aquel día no que Francisco Barreiros, presidente da deputación provincial, acode ao seu pobo para inaugurar a nova casa da cultura. Un discurso esquecido no pazo provincial e estar no sitio oportuno no momento xusto marcarán o devir da vida de Iago, estudante de hispánicas e aspirante a escritor.

O relato publicaráse, ao ritmo dunha entrega diaria, entre os días 6 e 17 de maio a través da páxina web Proxecto Speechwriter, baixo licenza CC-BY-NC-ND, que permite compartir, copiar, distribuir e comunicar públicamente a obra, citando a autoría e sen fins comerciais. Speechwriter conta tamén cunha páxina en Facebook para facilitar a comunicación cos lectores.

2 de maio de 2013

O meu reino por un cabalo!

Paulo Naseiro.-

Investigadores da Universidade de Leicester, en Inglaterra, veñen de confirmar que os restos atopados debaixo dun aparcadeiro desta cidade pertencen a Ricardo III Plantagenet, morto o 22 de agosto de 1485 na batalla de Bosworth.

Se hoxe, cinco séculos despois, este Ricardo parece que deforme e contrafeito é un personaxe popular é grazas a Bill Shakespeare, que na seu drama histórico The Life and Death of King Richard III retratou a un sádico fillo de puta que non dubida en facer matar ao seu irmán Clarence, aos seus sobriños os mozos Eduard e Richard, aos lores Hastings e Buckingham e incluso á súa propia muller, Lady Ann Neville –a quen antes lle matara ao primeiro marido e ao sogro-, todo para acceder el mesmo ao trono sendo o candidato con máis remotas posibilidades.

Sen dúbida, a maxistral interpretación de Sir Lawrence Olivier na magnífica produción cinematográfica de 1955 fixou no imaxinario popular a un Richard que, se ben é tan sanguinario como require o texto orixinal, aparece un punto simpático e até comprensíbel, na súa ambición de superar os seus complexos debidos á deformidade física mediante o acceso ao poder supremo.

O bardo de Stratford compón un personaxe quizais algo alonxado da realidade histórica, e baseado na visión que presentou Thomas More deste monarca na súa History of king Richard III (1513). Os dous autores teñen interese en contrapoñer a maldade do Plantagenet fronte á dinastía Tudor, reinante entón logo de derrotar Richard III na guerra das Dúas Rosas, e que lles dá de comer. Shakespeare, sen embargo, outórgalle un don da palabra fora do común (…Now is the winter of our discontent: Made glorious summer by this sun of York…) capaz de convencer aos seus adversarios, e incluso á muller dunha das súas víctimas á que enlea para que case con el, o asasino do seu marido.

Mais toda a súa impostura, empregada a fondo na conquista do poder, non lle serve de nada no momento en que a batalla de Bosworth lle é desfavorable, cando ofrece o seu reino a cambio dun simple cabalo para salvar a vida (…a horse, a horse, my kingdom for a horse!…). Todo o poder, toda unha carreira de maldade, traición e corrupción, non vale nin o que unha triste vía de escape.

Os investigadores de Leicester veñen confirmar que o derradeiro Plantagenet faleceu por feridas compatibles cunha batalla, e que padecía unha importante escoliose vertebral, confirmando unha parte da visión Shakespeareana. Curiosamente, tamén, que aquel que na súa versión teatral desespera por cabalo no que fuxir, acabou soterrado debaixo dun vulgar aparcadeiro para coches. Tanta historia para isto.

Aos que aínda hoxe entenden que para chegar ao poder precisan de toda clase de corruptelas, mentres usan e abusan da retórica para convencernos de calquera cousa, aínda da perda de dereitos conseguidos con moito esforzo, recoméndolles reler de cando en vez esta obra mestra de Bill Shakespeare. Ao final, o tempo pon cada cousa no seu sitio.

4 de feb. de 2013

Reportaxe: Pola lingua que nos une

Redacción.-

Unha multitude encheu esta mañá as rúas da capital de Galicia, convocada por diversas organizacións de defensa da lingua galega, co lema "Pola lingua que nos une".

A persistente choiva que bateu as rúas compostelás non desanimou a milleiros de galegos, que protestaron contra a discriminación da lingua nos plans educativos dos actuais gobernos autonómico e estatal.

Publicamos unha reportaxe fotográfica da manifestación, feita por Paulo Naseiro e Noa Castro:



27 de xan. de 2013

Reportaxe: Feira do Capón 2012



Hoxe celebrouse a tradicional Feira do Capón vilalbesa, que rexistrou a presenza de numerosos visitantes. Ofrecémoslles unha pequena reportaxe fotográfica do mercado deste ano.




Fotografías: Paulo Naseiro (AVV)

22 de dec. de 2012

Paradores


Paulo Naseiro.-

O Parador de Vilalba abriu o Día de Galicia do ano 1967, cunha inauguración de festa rachada e grande participación popular convertida, de paso, nunha exaltación do vilalbés que, en opinión xeral, había traer un futuro esplendoroso para a capital chairega: Manuel Fraga, na altura ministro de información e turismo.

Mais do proxecto orixinal, moi semellante á actual configuración do establecemento, ficou na altura e debido a problemas legais coas expropiacións un pequeño hotel de luxo circunscrito á torre da homenaxe con seis cuartos e un comedor de reducidas dimensións. Isto condicionou a marcha dun parador deficitario durante décadas e incapaz por si mesmo facer grande cousa por potenciar o turismo en Vilalba.

Non é allea a esta desvalorización unha máis que discutíbel rehabilitación, ben documentada pola arquitecta Vanessa Costoya (A Torre-Fortaleza de Vilalba. Caderno de Estudos Chairegos-5. Iescha 2010) que, lonxe de calquera criterio restaurador, implicou unha intervención radical para adaptar a torre aos novos usos furtándolle calquera posibilidade interpretadora da súa historia e usos e afastándoa, por tanto, de calquera valor como foco de turismo cultural.

A ampliación feita entre 1998 e 2000, cun orzamento de trescentos noventa e oito millóns de pesetas, retomou parte do proxecto orixinal e engadiu un edificio moderno e escasamente integrado no entorno, tanto da torre como da trama urbana que a rodea, e que engadiu cincuenta cuartos e diversos servizos ao até entón mini-parador.

Descoñezo se as cifras de explotación desta década transcorrida até hoxe foron positivas ou non, pero dá a sensación de que non. Nin parece albiscarse un intenso trafego de viaxeiros arredor do parador, nin a bisbarra foi quen de pór en marcha ningunha iniciativa de desenvolvemento turístico a pesar da dispoñibilidade de fondos europeus dos sucesivos plans Leader . Fomos incapaces de valorizar factores chave do patrimonio natural (desde a lagoa de Cospeito á serra do Xistral), cultural (Caldaloba, os cemiterios neogóticos), etnográfico ou incluso literario. Mesmo desaproveitamos a posición central de Vilalba na Galicia norde e a súa proximidade a potenciais núcleos turísticos como A Mariña, Ferrol, A Coruña, Lugo, Asturias…

Mais o actual conflito en Paradores desborda, sen embargo, o ámbito local e parece responder a dous factores distintos: por unha banda, a política comercial da cadea, centrada no turismo de elite e por iso anquilosada e pouco adaptada á lóxica do sector; por outra banda, non fai falla romper moito a cabeza para albiscar unha evidente intención de privatizar, previo saneamento a conta do estado, un negocio que pode ser ben aproveitado por operadores privados.

Compriría unha reacción que fose máis alá da protesta impotente ou as visitas a despachos prominentes. Se cadra é posible que as autoridades locais, provinciais e autonómicas de decaten do potencial que estes establecementos, ben xestionados e integrados na dinámica local, algo que até agora non ocorría, teñen para o desenvolvemento turístico no seu ámbito xeográfico. Hai alternativas para viabilizar os paradores, máis alá de entregar algúns importantes monumentos a prezo de saldo á iniciativa privada.

15 de dec. de 2012

Despois das eleccións



Paulo Naseiro.-

Rematada a xornada electoral, a festa democrática dá paso a un novo Parlamento definido pola ampla maioría absoluta do Partido Popular, a debacle do PSdG e BNG, e a sorpresiva entrada, con nove deputados, da Alternativa Galega de Esquerda liderada polo veterano Xosé Manuel Beiras.

As análises políticas apuntan a que o electorado galego validou a política espartana do PP no goberno central desde o comezo da lexislatura, e entenden a victoria popular como un refrendo do que queda por vir.

Sen embargo, os datos apuntan outras claves que quizais merezan unha análise máis pormenorizada. De entrada, as forzas que obtiveron representación parlamentaria tiveron case 308.000 votos menos que nas eleccións de 2009, o que representa unha caída de case un 20% de apoio electoral. Se a elo sumamos o incremento nun 75% do voto nulo e en branco, que chega, sumado, aos case 76.000 sufraxios, ven a confirmarse que unha parte non desprezábel do electorado está a dar as costas á política actual.

O Partido Popular, se ben resulta gañador indiscutible, rexistra un descenso de 135.493 sufraxios desde as anteriores eleccións. Parece evidente un certo desapego expresado na perda dun 17% dos votos recollidos nas eleccións de 2009. Se cadra débeselle apuntar ao PP o mérito dunha caída menor, porcentualmente, á de outras opcións, pero farían ben nos cuarteis populares en preocupárense dun resultado que dista de ser todo o bo que se presume. Se o PP acadadou a maioría absoluta débese, máis ben, á debacle de PSdG e BNG e non tanto a un referendo sobre as políticas de austeridade.

Os socialistas sufren unha derrota sen ningunha clase de paliativos. Perden pouco menos da metade dos votos obtidos en 2009, acadando concretamente 230.817 sufraxios menos. É evidente que resulta consecuencia de diversos factores entre os que destacan o desencanto producido pola última lexislatura do PSOE no goberno central ou o escasísimo atractivo dun candidato case improvisado. O PSdG obtivo o segundo peor resultado da historia autonómica, só un punto por diante das eleccións de 1981. Aos socialistas galegos agárdalles a partir de agora un arduo traballo se non queren afundirse na irrelevancia.

O BNG, a alternativa natural do PSdG na esquerda galega, retrocede a niveis dos anos 90, ao perder 125.000 votos, acadando, como no caso dos socialistas, pouco menos da metade do resultado de 2009. O Bloque entrou hai meses nunha crise que o deixou reducido a pouco máis que a veterana UPG. A organización non soubo valorar a importancia da espantada dun líder como Beiras nin a necesidade de orientar o discurso, no medio desta crise, en clave máis social que nacional. O BNG precisa dunha fonda autocrítica previa a unha redefinición programática se quere recuperar apoio popular, se ben é complexo que a organización, agora despoxada de case toda heterodoxia, afronte tal debate.

Nos últimos días de campaña apalpábase no ambiente a sorpresa de AGE, se ben ninguén chegou a adiviñar a súa dimensión. A suma de Beiras, unha recua de ex-BNG, independentistas da FPG e máis unha exígua EU, cosidos a última hora e sen financiación electoral nin espazo nos medios públicos, cunha campaña centrada exclusivamente nun líder de setenta e seis anos percorrendo até o último recuncho de Galiza en pequenos actos públicos, constitúe a sorpresa destas eleccións, recollendo sen dúbida moito descontento cos partidos tradicionais. O 14% dos votos e 9 deputados son un resultado brillante para unha organización que chegou a superar ao PSdG en cidades como A Coruña e Compostela. Dá que pensar o que podería ter conseguido se dispuxese de máis tempo unha coalición armada a última hora, coas eleccións xa convocadas. Con todo, hai que preguntarse “e agora que?”. Como vai funcionar a mestura de nacionalistas diversos e esquerdistas non nacionalistas liderados por Beiras? En todo caso, o histórico líder nacionalista, reforzado por un resultado histórico, promete unha lexislatura ben interesante.

Un último dato relevante. A diferenza entre dereita e esquerda, sumadas todas as opcións, é de a penas un punto a favor da dereita. Nas eleccións de 2009 o mesmo 1% separou ambos lados do espectro, naquela ocasión a favor das candidaturas de esquerda. A sociedade galega segue case simétricamente dividida pola metade, fronte á enganosa percepción dun abrumador dominio conservador.

22 de out. de 2012

A enquisa do CIS


Paulo Naseiro.-

A enquisa preelectoral do CIS en Galiza, realizada entre o 8 e o 25 de setembro e que ven de publicarse, aporta poucas novidades á estimación de resultados nas vindeiras eleccións ao Parlamento galego.

As proxeccións do estudo outórganlle o escano 38º ao Partido Popular de Núñez Feijóo, e rexistran unha mínima baixada do PSdG, o mantemento do BNG e a entrada da AGE de Beiras pola mínima. Todo na liña do que se ven publicando nos últimos días, e que non fai máis que confirmar o panorama electoral que deixaron as dúas últimas eleccións: a cidadanía galega está dividida máis ou menos á metade entre centro-dereita (PP) e centro-esquerda (PSdG/BNG/AGE), e será unha pequena presa de votos a que decida cara onde bascula o goberno, igual que en 2005 (esquerda) e 2009 (dereita). As dúas opcións, pois, parecen abertas.

Ao meu xuízo esta enquisa, debido ás datas nas que se realizou, non rexistra dous fenómenos que poden ter moita influencia no sen dúbida axustado resultado final: a candidatura de Mario Conde en Pontevedra que, aínda sen moitas opcións de representación, pode arañar valiosos votos ao Partido Popular, e o efecto que un veterano Xosé Manuel Beiras lanzado á carreira electoral poda ter nos resultados da improvisada coalición de esquerdas, que moitos prevén mellores aos que prognostica o CIS.

Sen embargo, o que resulta máis significativo é esta certa estabilidade electoral no medio da convulsa situación que vivimos. Os galegos parecemos inamovíbeis a pesares da crise e da opinión que nos merece. Así, o 44,8% consideramos a situación económica de Galiza como mala e o 24,9% moi mala. Sobre a situación política galega, o 29,3% opina que é regular, o 37,8% mala e o 17,1% moi mala, o que indica unha maioritario suspenso cidadán.

Nesta mesma liña, o 39,1% dos preguntados valoran como regular a xestión do goberno saínte, un 30,9% cree que foi mala e un 9,7% moi mala. Porcentaxes parecidos obtén a oposición en conxunto (28,7%, 43,6% e 13,6% o PSdG e 26,7%, 40,1% e 16,8% o BNG).

Non é de estrañar que un 49% dos preguntados consideren necesario un cambio de goberno en Galiza (fronte a un 31,7% que non e un 19,3% Ns/Nc), se atendemos á liña de fractura esquerda/dereita do electorado galego. Parece evidente que, se ben a valoración do que está pasando é mala, os galegos iremos votar unha vez máis na liña das nosas preferencias de sempre, consolidando un modelo que reparte case simétricamente o apoio entre dereita e esquerda. A crise en Galicia, pois, non parece que vaia provocar grandes movementos de voto.

6 de out. de 2012

Presentación: "Sálvora, memoria dun naufraxio"

Redacción.- 

Xosé María Fernández Pazos presentou onte na Casa da Cultura Vilalbesa o libro Sálvora. Memoria dun naufraxio., que documenta o naufraxio do vapor "Santa Isabel", afundido en 1921 preto da illa de Sálvora.  O acto foi organizado polo Instituto de Estudos Chairegos (IESCHA) e o xornal A Voz de Vilalba.



Fotografías de Chema Felpeto e Paulo Naseiro

25 de feb. de 2012

Vidas paralelas

Paulo Naseiro.-

Cando Manuel Fraga chega a Londres no ano 1973 para desempeñar a embaixada española na corte de St. James, Sir Winston Churchill, falecido oito anos antes, ocupaba por méritos propios un lugar destacado no olimpo dos grandes británicos da historia. Houbo, sen dúbida, unha grande admiración por parte do de Vilalba cara ao político conservador inglés, se cadra moito máis intensa logo de desempeñar este destino diplomático no que, probábelmente, tivo ocasión de afondar na biografía política de Sir Winston, e que foi manifestada en múltiples ocasións nos seus discursos e declaracións públicas.

Pero, alén desta querencia, hai moitos e sorprendentes paralelismos entre estas dúas figuras que, cada un á súa maneira, participaron do devir político dos seus países durante máis de meio século. Fraga, ocupando de forma case continua cargos públicos desde 1951 a 2011, non quedou atrás dun Churchill que, elexido membro do Parlamento en 1900, coa raíña Vitoria aínda viva, foino nada menos que até 1964, cunha soa e breve interrupción.

Ambos conservadores e figuras senlleiras nos seus respectivos partidos, os dous viviron en torno aos noventa anos (noventa e un Churchill e oitenta e nove Fraga) e os dous foron parlamentarios até pouco antes da súa morte. Compartiron certo gusto pola teatralidade política, mal xenio, unha sorprendente capacidade de traballo que esgotaba aos seus colaboradores e un gusto polas frases lapidarias nas que o inglés foi sen dúbida un mestre.

Se a nai de Fraga era basco-francesa, algo ben exótico na Vilalba dos anos vinte, Jenny Jerome ou Lady Churchill, era americana con sangue sioux, unha pequena rareza na Inglaterra victoriana. Tanto o vilalbés como o británico viviron longos matrimonios, con Carmen Estévez e Clementine Hozier, respectivamente, e deixaron prolíficas descendencias de sete fillos no primeiro caso e cinco no segundo, se ben a súa actividade pública non deixou, en ningún dos dous casos, moita marxe para unha vida familiar plena. Chartwell, unha casa de campo no condado de Kent, foi o retiro favorito de Sir Winston, dun xeito parello ao que foi Perbes para Fraga.

Winston Churchill, foi promovido a ministro de interior en 1910 e as súas actuaciones levantaron grandes polémicas. Nunha fotografía famosa, Churchill aparece dirixindo en xaneiro de 1911 o sitio de Sidney Street, unha batalla entre un grupo de anarquistas que asaltaron un edificio e a policía. Un incendio prendeu no edificio e Churchill prohibiu chamar aos bombeiros,  forzando aos anarquistas a elixir entre a rendición ou a morte. Salvando as distancias, ven á mente aquela frase de “la calle es mía” que, se non è vera, è ben trovata e definiu unha etapa ministerial do león de Vilalba marcada polos tristes sucesos de Vitoria, saldados con cinco mortos e máis de cen feridos.

Escritores prolíficos os dous, os case lexendarios máis de cen libros de Fraga emulan só até certo punto a un Churchill que viviu a maior parte da súa vida dos ingresos producidos polos seus textos, moitos deles notables pezas, e do seu talento como articulista. Obtivo incluso o Premio Nobel de Literatura.

A lista de paralelismos, en fin, sería interminable, mais algunhas diferenzas marcan unha grande distancia entre as dúas personaxes. En maio de 1940, a demisión de Neville Chamberlain foi a oportunidade que lle abriu as portas grandes da historia a un Churchill que, para moitos, era xa pasado. En 1976, outra demisión, a de Arias Navarro, non deu unha oportunidade a un Fraga que algúns creían o home do futuro para a Transición. Sen dúbida, a historia podería ter sido ben distinta.

16 de xan. de 2012

Homenaxe a Xosé Manuel Carballo

Paulo Naseiro.-

Reportaxe fotográfica da homenaxe a Xosé Manuel Carballo Ferreiro celebrada onte en Vilalba pola descuberta do hectómetro literario adicado ao crego e escritor no Paseo dos Soños.

27 de nov. de 2011

Os camposantos da Terra Cha

Paulo Naseiro.-

A pedra, mimada durante séculos polos artesáns chairegos, é materia prima fundamental dunha rica tradición constructiva e decorativa que nos legou pazos, igrexas, cruceiros, hórreos ou petos de ánimas, cerne do herdo patrimonial da Terra Cha.

Non é outra cousa que o cruel abandono e con desgraciada frecuencia a destrucción deste patrimonio o que dá pe a que floreza vizoso un activo movemento social, cada día máis grande e máis concienciado da necesidade, a cada momento máis imperativa, de non perder un legado que non só nos pertence a nós. Pertence tamén ao espírito dos seus autores, dos que participaron a súa construcción, e pertence sobre todo a un país futuro, a un país aínda en proxecto que, no seu día, se cadra nos reproche o feito de vivirmos na época da historia que só soubo destruír e esquecer.



Moitas veces, o principal problema que afecta aos nosos monumentos é o simple descoñecemento, a ignorancia de abondantes tesouros que saltan á nosa vista unha e outra vez, e para os que non sabemos ollar. Este é, se cadra, o caso dun tipo excepcional de camposantos que existen en boa parte da Chaira, que moitos algúns gostan alcumar de "neogóticos", e que constitúen un caso excepcional dentro da nosa arquitectura tradicional.

No mes de Santos do 1996, unha vella teima persoal levoume a expoñer unha pequena serie de fotografías que, se ben non tiñan a máis mínima pretensión artística, respostaban ao axioma de que só se valora o que se coñece. Pretendían, en fin, chamar a atención sobre un patrimonio que pouco a pouco estamos a perder, descontextualizándoo e mostrándoo desde puntos de vista inéditos.

Os camposantos "neogóticos" xurden en torno ás igrexas, substituíndo aos antigos soterramentos feitos na terra. Polo xeral, responden ao mesmo tipo de pranta: de forma cadrangular, onde un dos lados se deixa exento na maior parte deles, como entrada na que se coloca unha verxa de ferro, e adosados aos outros tres se constrúen torres, de catro ou nichos. A nota máis característica constitúena os pináculos calados de grande riqueza ornamental, dos que deriva a denominación máis estendida. As grandes agullas, rematadas coa cruz cristiá e moitas veces cun Cristo de formas sinxelas, coroan ben unha soa torre, ou ben un grupo de dúas, tres ou catro. Isto débese a que súa construcción podía ser obra dunha soa familia, ou de varias que se unían para contratar ao canteiro. En ocasións poden aparecer na base dos pináculos figuras, a maioría "Angustias" de rasgos moi sinxelos, de anatomía desproporcionada e hierática.

A evolución no tempo fai que os remates vaian crecendo en altura e riqueza ornamental, chegando a ser en moitos casos de maior tamaño que o corpo do panteón, feito que parece respostar ao anceio dos propietarios por destacar o seu enterramento. O material empregado en todos os casos, incluso para as lápidas, é a cantería.

Pódense distinguir os camposantos nos que as torres orixinais responden todas á mesma tipoloxía, constituíndo conxuntos harmónicos, fronte aqueles nos que aparecen tipos neogóticos de xeito illado, por influencia das zonas próximas. Os primeiros aparecen nunha pequena zona situada en torno á vila de Vilalba, na zona de influencia dos artesáns canteiros da parroquia de Román, os únicos que traballaron este estilo. Responden a esta tipoloxía os camposantos de Román, Corbelle, Carballido, Costa, Goiríz, San Martiño e San Salvador de Lanzós, Mourence, Noche, Oleiros, Rioaveso, Seixas, e Soeixo. Pola contra, exemplos illados podemolos atopar en moitos outros cemiterios dos concellos de Abadín, Vilalba, Xermade, Guitiríz e Cospeito.

A falta dun estudo máis en profundidade, acotamos o período de construcción das torres neogóticas entre os anos vinte e os sesenta do presente século. Os novos materiais, máis baratos, e as novas técnicas de construción que se impoñen en poucos anos significan o fin destes camposantos, se ben nos anos oitenta se procedeu á ampliación do da parroquia de Román, a cargo dos xa escasos canteiros, que seguiu as pautas do estilo neogótico.

Nos poucos anos transcurridos desde o remate das últimas construccións neogóticas, diversos problemas afectan de xeito moi serio a estes camposantos. Como xa se sinalou, a introdución de novos materiais levou, nunhos casos, a completar os espacios aínda sen cubrir con nichos de formigón e mármore, totalmente alleos na súa parte ornamental ao estilo predominante ou, o que é peor, malas imitacións. Asimesmo, o mármore foise impoñendo incluso nas lápidas das vellas torres de pedra.

En segundo lugar, a falta de espazo provocou a acometida de ampliacións agresivas, en ocasións colocando sepulturas no centro do recinto, estragando a estructura orixinal, e en moitos casos ampliando o recinto do cemiterio por un dos lados. A única actuación sensanta neste eido foi a decisión de construír unha nova necrópole en Santaballa, alonxada da primitiva, pero malograda ao permitir o traslado das vellas torres, o que deixou o antigo cemiterio convertido nun recinto baleiro.

Este expolio, o traslado de sepulturas incluso a camposantos de cidades alonxadas da Terra Cha, onde sen dúbida desentoan ostentosamente, é outro dos males que contribúen ao deterioro das necrópoles chairegas.

Por último, e non menos importante, hai que destacar a perda de utilidade que sufren moitos dos enterramentos debido ao maior tamaño dos cadaleitos actuais, feito que, non por anecdótico deixa de ser unha das súas maiores ameazas.

Para frear un pouco este deterioro precisaríase unha toma de conciencia por parte dos propietarios, pero tamén dunha agora inexistente protección legal que regulamentase o uso e conservación das necrópoles neogóticas, e que permitise a súa pervivencia como tesouros artísticos e etnográficos, antes de que sexa demasiado tarde. Quen tivese a oportunidade de ver a silueta dun dos nosos camposantos fundida nas cores roxas do ocaso no ceo outonal, non pode deixar de pensar que sería un erro histórico non legarlles o disfrute deses momentos aos chairegos que virán atrás de nos.

2 de nov. de 2011

Conversa con Bernardo García Cendán

“En maio do 68 podíase vivir a utopía, agora non”


Moncho Paz & Paulo Naseiro.-

Vilalbés de 1941 e da Praza de Santa María. Aínda que naceu no Calvario, pasou a súa infancia e mocidade entre a rúa do Sol e a barbería do seu pai, Severino, que era un lugar de encontro e debate no que se daban cita moitos veciños e onde predominaba a amizade sobre a ideoloxía. Nese escenario descubriu as súas vocacións e, como consecuencia, ordenouse sacerdote e licenciouse en Socioloxía.

PREGUNTA.- A súa ordenación sacerdotal foi unha decisión difícil…

RESPOSTA.- Foi difícil, porque comecei unha cousa que me gustaba –ser crego- por todo o que conlevaba (o ambiente, o folclore externo…). Vía que os seminaristas o pasaban moi ben, e a min acontecíame o mesmo. En plena mocidade, e sobre todo nus anos especialmente complexos –a década dos 60– decateime que vivía nunha rutina que non satisfacía o meu espírito xuvenil, pois tiña anceios de verdade e sinceridade. Antes de tomar a decisión definitiva e, dacordo co bispo, pasei algún tempo en Ferrol, con Pepe Chao, Gabriel e outros amigos que tiñan un papel destacado na cidade departamental, que para nós simbolizaba todo o que se podía entender entón como unha urbe moderna (o Ferrol industrial, o mundo obreiro…) e supoñía un contraste forte para unha mentalidade esencialmente rural como a galega.

P.- E contou co apoio da familia, en concreto do seu pai.

R.- Sempre. O meu pai era un home moi sensato, de mentalidade aberta, e deseguida deuse conta das miñas inquedanzas. Recibín unha carta súa a véspera da miña ordenación, na que dicía “por nós non o fagas, non pasa nada se agora cambias de opinión”. A miña decisión obedeceu a un conxunto de circunstancias no que tiveron que ver a xerarquía, os bispos, os compañeiros, os amigos e a familia.

P.- Que lembranzas garda do seu pai, Severino, o barbeiro da praza?

R.- El recibía moitas visitas na barbería, que era un lugar de encontro, de tertulia, onde se compartían opinións de todo tipo. Non se mantiñan discusións, senon que se celebraban verdadeiros coloquios e predominaba a amizade sobre a ideoloxía. Alí xuntábanse dende o Salvador da Pequena até o Cernadas, Antonio Eimil, Santiago Mato… por sinalar algunhas persoas con diferente forma de pensar e de defender a súa ideoloxía. E foi alí onde naceu a miña outra vocación: a Socioloxía.

P.- E no 68 marcha a París…

R.- Tras a miña ordenación, o bispo e o reitor do seminario pretendían que fora a Madrid para estudar Ciencias Exactas na Universidade Complutense. E eu estaba disposto a facelo, pero insistín en que os meus gustos ían por outro lado. Entón xurdiu a posibilidade de ir a París; fun ao rematar o curso e, polo tanto, vivín as consecuencias das revoltas meses despóis, en setembro do 68. Os profesores non sabían como reaccionar, había un descontrol enorme, os alumnos tampouco eran capaces de concretar as súas propostas para mellorar o sistema… Vivín con moita intensidade as manifestacións e as concentracións nas rúas, como se agora estivera en Madrid e participara no movemento 15-M.

P.- Que semellanzas e diferenzas atopa entre o maio francés e os indignados?

R.- No maio francés estabamos nun bo momento: era un período rico, a parte alta do ciclo económico, no que a xente non tiña tantos problemas de emprego. A dificultade radicaba en como distribuír a riqueza que se estaba xerando. En maio do 68 podíase vivir a utopía, agora non. O de París foi unha cousa espectacular, pois todo discutíase en todas partes. Por exemplo, na miña parroquia (Saint Martin de Meudon, preto de Versalles) facíase a misa, e de súpeto déronse conta de que tiñan que organizar asembleas. Era unha parroquia moi activa: un dos cregos que estaba comigo acabou sendo conselleiro do subcomandante Marcos, e finou nun accidente hai pouco.

P.-Considera que as propostas do 15-M acabarán sendo absorbidas polos partidos políticos?

R.- Non creo que o movemento chegue a converterse en partido, xa que de ser así remataría por transformarse nunha organización. Coido que terá que mobilizar á xente actual dos partidos para que estes subsistan. Chega con ollar as últimas enquisas do CIS. E a Igrexa como institución tamén perdeu popularidade, os bispos un pouco máis abaixo, pero no fondo de todo están os partidos políticos e finalmente os seus representantes. É obvio que non ilusionan nada.

P.- Aterra na Igrexa tras o Concilio Vaticano II e participa en boa medida nesa renovación.

R.- Ao final a forza institucional é moi grande e maniféstase dunha maneira máis ostensible, pero queda moita xente que levamos aínda no espírito aquilo que nos moveu inicialmente; pero iso non se traduciu dabondo en xuventude. Foi tamén a gran época da secularización e, en España dunha maneira moi especial, estámola a vivir agora e da forma máis intensa. Hoxe falas cun calquera raparigo e dislle a palabra eucaristía e non ten referencias. Este é un dos indicadores máis fortes de secularización. As referencias que había desapareceron a día de hoxe, e neste momento a Igrexa experimenta un movemento de recuperación da disciplina.

Foto: Alba Sofía

7 de set. de 2011

Economía e patrimonio

Paulo Naseiro.- 

Vai para uns poucos anos, un activo grupo de defensa do patrimonio despregou unha intensa campaña a prol da herdanza cultural e paisaxística da Terra Cha, que tivo como símbolo a demanda de evitar o esfarelamento da torre da Cal da Loba.  De aquela iniciativa, que contou co apoio de amplos sectores da poboación chairega, a penas nada queda, senón que as cousas seguen exactamente igual ca estaban, e non deixa de chamar a atención a desidia das distintas administracións públicas ante o tema.

Deixando de lado argumentos de tipo histórico, relixioso, ecolóxico ou sentimental, sen dúbida importantes dado que constitúen os elementos que unen a experiencia vital do home coa súa paisaxe, algunhas consideracións de orde meramente utilitarista deberían facernos reflexionar acerca da necesidade dunha política activa de defensa patrimonial e medioambiental.

A evidente crise dun precario modelo agrogandeiro que agoniza a falta de alternativas suscita o interese por outras actividades xeradoras de riqueza económica, sobre todo en comarcas como a Terra Cha, nas que a caída da economía agraria non se viu compensada coa implantación de estructuras industriais ou de transformación, ou de servizos non ligados á producción agropecuaria. Así, nas dúas últimas décadas, agromaron moitas iniciativas ligadas ao desenvolvemento do turismo rural, ben apoiadas por xenerosas axudas públicas. A falta de sol e praia, esta oferta turística vende natureza verde, historia, patrimonio, cultura, paz e tranquilidade... É dicir, non abonda con ofrecer cómodo aloxamento e boa comida, senón que é preciso un bo catálogo de actividades relacionadas, entre outras cousas, coa etnografía, a cultura tradicional, ou o deporte de aventura.

A conservación do patrimonio, no sentido máis amplo da palabra, cobra pois unha grande importancia na xeración de riqueza ligada ao turismo de calidade. Bo exemplo disto é posta en marcha dun spa nas proximidades da Charca do Alligal de Codesido, froito sen dúbida da sona deste manancial ao que nunca lle demos demasiada importancia e que se chegou ata nós non foi grazas ás ocorrentes intervencións das que foi obxecto, a última das cales a converteu nun mero aparcamento asfaltado.

Dende este punto de vista, igrexas, cruceiros, petos de ánimas, soutos e carballeiras, pazos e torres, ríos e lagoas son activos patrimoniais que non cabe desperdiciar senón que, pola contra, deben ser obxecto dunha coidadosa intervención que, sen descontextualizalos, os preserve para o futuro.

E dicimos unha coidadosa intervención non de forma gratuíta. A desafortunada ampliación do parador vilalbés, que asociou á torre da homenaxe o horríbel edificio construído nun estilo entre hotel barato de estrada e pastiche medievalizante é sen dúbida un exemplo do que non se debe facer.

Se se quere que a aposta polo turismo teña futuro, é tempo entón de frear un deterioro patrimonial que avanza imparable, de estudiar e recuperar a nosa cultura material e espiritual, de crear unha conciencia que respete o medio ambiente. E agora, que aínda é tempo.

21 de xul. de 2011

Reportaxe: Feira Medieval en Vilalba

Fotos de Paulo Naseiro.-

Celebrouse este sábado e domingo a segunda edición da Feira Medieval, que congregou númeroso público para participar nas diversas actividades levadas a cabo por asociacións e colectivos da zona.

Poden ver unha reportaxe fotográfica feita para A Voz de Vilalba que reflicte o ambiente das rúas vilalbesas nesta fin de semana.

10 de xul. de 2011

Paco Martín, o escritor na súa terra

Alba S. Naseiro.-

O escritor lucense Paco Martín foi homenaxeado hoxe na súa cidade pola Asociación de Escritores e Escritoras en Lingua Galega (AELG) nun emotivo acto no que participaron escritores como Cesáreo Sánchez Iglesias e Mercedes Queixás, directivos da AELG, Xabier P. DoCampo, Agustín Fernández Paz, María Pilar García Negro, Marica Campo, Darío Xoán Cabana, Carlos Reigosa ou Lois Diéguez, entre outros moitos, políticos como Xosé Manuel Beiras, así como numerosos lucenses que quixeron unirse á homenaxe.

A xornada comezou coa plantación da árbore simbólica escollida polo escritor, un carballo, e o descubrimento do monolito conmemorativo na Praza da Horta do Seminario. Como anécdota, sinalar que o texto grabado no pedrón, que debería ser un fragmento da obra de Paco Martín, resultou unha proba de maquetación ou, na xerga do deseño gráfico, Lorem Ipsum. O concelleiro Antón Bao, en nome do Concello de Lugo, prometeu que en vindeiros días ficará subsanado este erro. Durante o acto anunciouse que o Concello de Lugo se sumará á homenaxe dándolle o nome de Paco Martín á Biblioteca Municipal da Piringalla.

O autor de Das Cousas de Ramón Lamote lembrou o Lugo da súa nenez, e como ían coller a froita nas hortas existentes no que agora é a Avda. Ramón Ferreiro, onde estaba o antigo cemiterio municipal, e lembrou o misterio que tivo para el aquel lugar en diferentes momentos da súa vida.

A continuación, no salón de plenos do Concello de Lugo o alcalde Xosé López Orozco deu a benvida aos asistentes, e lembrou a fecunda tradición literaria da provincia de Lugo. Alejandro Tobar, antigo alumno e bo amigo de Paco, fixo a laudatio ao homenaxeado na que destacou o seu vínculo coa cidade a través do seu álter ego, Ramón Lamote. Un emocionado Paco Martín recibíu a E de escritor, unha peza do escultor Silverio Rivas, de mans do presidente da AELG.

Os actos remataron cun concorrido xantar de confraternidade no restaurante do hotel Méndez Núñez, lugar simbólico onde en 1918 se reuníu a primeira Asemblea Nazonalista, que contou coa participación dos músicos Mini e Mero.

Con esta homenaxe ao Escritor na súa Terra, que fai a número XVII, a AELG procura un contacto directo co autor, coa súa terra, e cos referentes que enriquecen a súa creación, así como a implicación do homenaxeado na celebración. Constitúe unha encontro popular no que se recoñece o talento de insignes figuras na plenitude da súa carreira literaria, en contraposición ao día das Letras Galegas, que rinde homenaxe a autores desaparecidos. En edicións anteriores, recibiron a E de escritor os vilalbeses Agustín Fernández Paz e Xosé Chao Rego, Xosé Neira Vilas, Manuel María, Bernardino Graña, Uxío Novoneyra, Luz Pozo Garza ou Antón Avilés de Taramancos, entre outros.



Reportaxe gráfica: Paulo Naseiro

25 de xuño de 2011

Exodo, diario de una refugiada española

Paulo Naseiro.-

Caravanas de hombres, de mujeres y de niños. De soldados dispersos y campesinos fugitivos. Apenas nadie habla, si no es para quejarse de cansancio o para animar a proseguir esa ruta que no parece tener fin. Las pupilas se cansan, y hasta el alma, de esta emocionante visión del éxodo, de tanto contemplar –unos a otros- la marcha hacia nuevos horizontes.

Silvia Mistral, ou Hortensia Blanch Pita, é unha das primeiras voces que narra o cruel destino dos exiliados españois no seu libro Éxodo, Diario de una refugiada española, publicado en México en 1940, e que constitúe un dos máis importantes relatos do exilio. Prologado polo poeta León Felipe, o texto narra en primeira persoa os anos da guerra en Barcelona, a súa saída cara a Francia, a infame acollida das autoridades galas aos exilados españois, e a viaxe a México a bordo do buque Ipanema.

Andiven detrás deste libro hai tempo, sen éxito, xa que só viu algunhas pequenas edicións no país que acolleu á súa autora, e non foi até moi recentemente que Icaria Editorial deu á luz a primeira edición española. Este sábado, o diario Público na súa imprescindible colección Biblioteca de la República ofreceuno ao prezo popular de 1 euro.

Manolo Roca xa daba en 2008 nas páxinas deste xornal noticia da escritora Silvia Mistral, que naceu na Habana en 1914, filla de pai catalán e nai galega. Pasou algúns anos da súa infancia na terra natal de súa nai, en Vilalba, e en 1926 retornou a Cuba coa súa familia.

En 1931, tras a proclamación da II República, a familia volveu a España, obrigada pola ditadura de Gerardo Machado. En Barcelona traballa nun laboratorio químico, e moi nova  comezou a publicar textos nos suplementos literarios dos xornais Las Noticias e El Día Gráfico. Adicada á crítica cinematográfica nas revistas Popular Film, Films Selectos e Proyector,  en xullo de 1936 fíxose cargo da sección de publicidade da Paramount, que dirixira a escritora galega María Luz Morales. Durante a guerra, publica crónicas do conflito no xornal La Vanguardia.

Exiliada en Francia, e posteriormente en México, onde puido reunirse co seu compañeiro, Ricardo Mestre. No país norteamericano continuou a súa actividade como escritora, incluíndo o seu papel como crítica de cinema en revistas como Arte y plata.Tamén escribiu contos para a revista Aventura, e foi autora de novelas rosa como Violetas imperiales. Outras obras desta autora foron: Madréporas, con ilustracións de Ramón Gaya; La cola de la sirena, El niño de la banda e La cenicienta china. Foi columnista habitual do importante xornal capitalino Excelsior. Finou en México D.F. en agosto de 2004.


Éxodo. Diario de una refugiada española
Silvia Mistral
Edición a cargo de José Colmeiro
ISBN 978-84-9888-062-5
Icaria Editorial, 2009

Edición do diario Público:
ISBN 84 437008 877129
Diario Público, 2011
Teléfono de números atrasados: 902 012 031

12 de xuño de 2011