Do eu fragmentado. Para que non esqueza
11 de abr. de 2023
Xornadas Rosalianas
26 de mar. de 2023
Bufón e amigo de Prisciliano
26 de set. de 2022
Korczak terá o seu espazo en Compostela
Moncho Paz
Hoxe cúmprense 80 anos do pasamento de Janusz Korczak, médico
pediatra nado en 1878 no seo dunha familia xudea polaca. Dende 1912 dedicouse a
coidar meniños orfos, sen familia ou desamparados. En 1940 foi obrigado polos
nazis a trasladarse co persoal do orfanato e douscentos raparigos ao gueto de
Varsovia. A resistencia xudea quixo axudalo clandestinamente para salvalo dunha
morte segura. El só puxo unha condición: sacar primeiro aos rapaces. Mais non
foi posible.
0 6 de agosto de 1942 os nazis deixaron baleiro o hospicio e levaron
aos nenos ao campo de exterminio de Treblinka. Korczak acompañounos naquela derradeira
viaxe e estivo con eles ata o final. O Concello de Santiago aprobou hai uns
días o nomeamento dun espazo público na súa memoria, convertendo a Compostela na
primeira cidade en recoñecer a súa figura en España, que pasará así a formar
parte do conxunto de países que homenaxearon a este home senlleiro. Parabéns pola
iniciativa.
6 de ago. de 2022
Pregón da II Festa da Poesía Guitirica
Marica Campo.-
Guitiriz, 2 de xullo de 2022. Casa Habanera. 11,30
En
canto o mundo progresa na súa auto destrución, mentres as nais dos soldados dun
e doutro bando soñan con regresar aos
tempos en que aínda non amaran nin tiveran fillos, en Guitiriz,
convocada polo grupo que se formou arredor da Lareira de Soños e co apoio do
Concello, celébrase a Festa da Poesía. Nada máis revolucionario e positivo.
Manuel María propugnaba que os homes e mulleres da política estivesen obrigados
a ler poesía e, sen dúbida non lle faltaba razón.
Parabéns,
xa que logo, por esta iniciativa que, traballando pola palabra, e ben seguro
que promove a paz.
Din que calquera cousa pode ser poesía, mais que
a poesía non pode ser calquera cousa.
Asegúrase
que é posíbel facer poesía de todo, mais que non todo é poesía.
A
poesía é inútil, expresa Luís García Montero: só serve, segundo el, para lle
cortar a cabeza a un rei ou para seducir unha rapaza. Aínda así, segue a ocupar
o centro da súa escrita porque, en realidade, celebra e reivindica ironicamente
que non sexa algo mercantil nin instrumento de apoio para causas espurias. El
ve na poeta, no poeta, alguén que quere ser dono das súas opinións. Iso non
impide que o oficio requira artesanía, relato humano, saber dunha herdanza que
nos vén dos devanceiros, dos antepasados.
O
desprezo a esa tradición, sobre todo por descoñecela, nada ten de positivo.
A
innovación é importante, mais non o é menos ser elos dunha cadea que non rompe
porque cada un deles engancha no anterior e dá paso ao seguinte.
A
cadea fúndese (de fundición, non de afondamento) con palabras. As palabras deben
ser escollidas polo seu peso, pola súa densidade. O que lles dá densidade son
os significados que se lles apegan polo uso e as experiencias de todo tipo, é
dicir, da vida e a arte. Isto é o que se chama connotación. Fóra dela, na pura
denotación, a poesía non sucede, non é.
Hai
centos, miles, de definicións deste xénero tan vello coma o mundo. Porén,
calquera definición limita, pon fronteiras ao feito poético e, sobre todo, non
revela o seu verdadeiro ser.
É
por acumulación de experiencias, de encontros nese espazo tan máxico como humano,
onde nos podemos facer unha idea do seu ser pesado e leve, gozoso e ferinte, diáfano
e escuro, carnal e espiritual.
Mais,
que é poesía? Cadran moi ben para unha declaración de amor as palabras de
Bécquer: “Poesía eres tú”. Porén, a resposta non abonda para entender o
misterio.
Aínda
así, hai que entendela? J.R. Jiménez aseguraba que non, que o mesmo que non
comprendemos o que cantan a auga ou os paxaros, tampouco temos que saber o que
di o poeta para que gustemos da poesía.
Como
xa se dixo, definicións non faltan, malia termos estudado no vello bacharelato
que a poesía non se pode definir, que, simplemente, chamamos poético a algo que
nos impresiona e nos causa emoción pola súa beleza.
Antonio Machado deixou escrito:
“Ni
mármol duro y eterno,
ni
música y pintura,
sino
palabra en el tiempo.
II
Canto
y cuento es la poesía.
Se
canta una viva historia,
contando
su melodía”.
Benedetti
considerouna “A verdadeira alma do
mundo”.
Para Octavio Paz: “A poesía é a
memoria dos pobos, e a parte secreta da alma de cadaquén”.
Lorca
viu nela “O misterio que teñen todas as cousas”.
Fernando Pessoa considerábaa
un finximento, unha impostura coa que o poeta expresa a súa verdade:
O
poeta é um fingidor.
Finge tão completamente
que chega a fingir que é dor
a dor que deveras sente.
O
poema, segundo Manuel María,
é un ser vivo que anda,
respira, soña, chora,
salouca,
ama, berra, cintila e
escurece,
cala, aborrece a mentira,
sente odio e ternura,
desángase,
fala de intimidade a
intimidade
coas cousas e coa xente,
suxere
mundos posibeis e imposibeis,
suda, cansa, sente sede e
fame,
adoece, agoniza.
E
nunca morre.
De
A Luz Ressuscitada, 1984
Díaz
Castro, o noso grande escritor dos Vilares de Guitiriz, de Galiza e da pléiade
mundial dos letraferidos, explica que
o poema é só un nimbo de luz que os
ollos cegos lles poñen ás cousas soñadas
ou amadas nas tebras. Ben se sabe que non se refire ás nubes dese nome, senón ao
circo luminoso que rodea a cabeza dos santos ou certos corpos celestes en
determinadas circunstancias.
Coincide
co poeta norteamericano Robert Penn Warren, que o expresa así:
“No fondo, un poema non é algo que se ve,
senón a luz que nos permite ver.
E, o que vemos, é a vida”
Esta que lles fala, engade: A vida viva, a vida que se sente a si mesma.
E que podería completalo con palabras de Dylan Thomas:
“A
poesía é o que nun poema che fai rir, chorar, falar, calar, conseguir que as túas
uñas dos pés brillen, que che fai querer
isto ou aquilo ou nada, que che
fai saber que estás só nun mundo descoñecido, que a túa benaventuranza e
sufrimento se comparten para sempre e sempre serán teus.”
Se cadra a
poesía non é, senón que sucede. E, se sucede, é un fenómeno. A poesía flúe,
acontece. Ningún destes verbos é estático. Son dinámicos, verbos que falan de
procesos. Porén, un é o proceso de creación que dá como resultado o poema e
outro é o proceso de lectura.
Quen
le, recrea o poema porque precisamente esa é unha das súas características, a
polisemia, a multiplicidade de significados. E iso é así porque, á marxe dunha
serie de connotacións comúns a moita xente, hai outras que pertencen a cada
persoa e non teñen que ser as mesmas para quen escribe que para cada unha ou un
das diversas e diversos lectores.
Quen
escribe non sempre busca un sentido para o poema. Derrida, o filósofo da
deconstrución, ese xeito de estudar os textos para ver as contradicións que hai
na nosa cultura, afirmou que todo verdadeiro poema corre o risco de carecer de
sentido e non sería nada sen ese risco. Mais non compete a un pregón entrar
nestes labirintos do posmodernismo, senón convidar á poesía.
En
todas as persoas hai Outra que non coñecemos. A través da linguaxe podemos
procurala, desvendala, dar con ela. Rosalía de Castro, sobre todo en Follas
Novas, é paradigma desta procura.
Daquelas que cantan as pombas i as frores
todos din que teñen alma de muller,
pois eu que n’as canto, Virxe da Paloma,
¡Ai!, ¿de qué a teréi?
III
Tal coma as nubes
que impele o vento,
i agora asombran, i agora alegran
os espazos inmensos do ceo,
Así as ideas
loucas que eu teño,
as imaxes de múltiples formas,
de estranas feituras, de cores incertos,
agora asombran,
agora acraran,
o fondo sin fondo do meu pensamento.
Quen,
que escriba ou se lea a si mesma non percibe por veces esa sensación de
estrañeza ao se descubrir outra?
Rimbaud
tíñao claro: “Je suis autre” (eu son
outro)
É
no proceso creador onde coñecemos o material da experiencia, por iso non
operamos sobre un coñecemento previo, explicaba o ourensán José Ángel Valente. Nese
proceso ordenamos o noso mundo e rescatámolo para a consciencia, para vivirmos
e non sermos vividos pola ignorancia de nós, polo engano sobre a nosa
identidade.
Porque,
como nos comunica o gran romántico inglés John Keats, no máis célebre, quizais,
dos seus poemas, “Oda a una urna griega”,
só a verdade é beleza e só a beleza é verdade. Todo iso e nada máis
habedes saber na terra.
Xosé
María Díaz Castro sabíao ben cando escribiu: “a beleza feriume para sempre”. A
beleza era a súa poesía da que a verdade era a
beleza.
De calquera maneira, beleza e
verdade, verdade e beleza poden pousar en formas e xeitos de facer ben
diversos. Digamos que o rostro do poema cambiou como os sucesivos rostros
daquela muller a quen cantaba Yeats nos versos de “Cando sexas vella”
CANDO xa sexas vella e
canosa, e con sono
toquenees xunto ao lume, colle este
libro
e le soñando coa mirada doce
que tiveron os teus ollos, e coas súa fondas sombras;
e cantos os teus momentos de
alegre gracia amaron,
e a túa beleza, con falso o con sincero amor,
mais só un amou en ti a alma peregrina,
e amou las aflicións do teu cambiante rostro;
e inclinándote logo xunto a acesas
brasas,
murmura, algo doída, como marchou o Amor
ao paso por riba das altas montañas
e o seu rostro ocultou un sen fin de estrelas.
Secasí, a poesía, se ten
verdade e beleza, non envellece para quen de verdade a ame.
Bécquer asegurou nun seu
poema:
Mientras las ondas de la luz al beso
palpiten encendidas,
mientras el sol las desgarradas nubes
de fuego y oro vista,
mientras el aire en su regazo lleve
perfumes y armonías,
mientras haya en el mundo primavera,
¡habrá poesía!
Mientras la ciencia a descubrir no alcance
las fuentes de la vida,
y en el mar o en el cielo haya un abismo
que al cálculo resista,
mientras la humanidad siempre avanzando
no sepa a dó camina,
mientras haya un misterio para el hombre,
¡habrá poesía!
Coido que se
equivocou e que lle hai que dar a volta ao poema. Porque, mentres haxa poesía,
haberá primavera e misterio.
Silvio
Rodríguez, o cantautor cubano, enténdeo ben cando canta que son culpábeis os
versos de que haxa noite e estrelas.
Mentres
Rosalía de Castro e tantos e tantas
autores nosos, entre eles os da Poesía Guitirica sigan alimentándoa coa súa
palabra, non só na poesía, senón en todos os ámbitos da vida, existirá Galiza e
existiremos nós.
Moitas grazas por estardes na casa común da nosa lingua. Viva a poesía!
7 de xul. de 2022
Adeus a "Mincho" Villar
19 de maio de 2022
Do caso Matesa a vender cervexa
9 de maio de 2022
Rúa da Pradia, 19
7 de maio de 2022
Cento vinte anos de 'Ideal Villalbés'
13 de abr. de 2022
O noso Saville Row
5 de abr. de 2022
Castelao en Europa
14 de feb. de 2022
Visitantes
17 de ago. de 2021
Non existe a envexa sá
Cada vez que a vemos, reflicte á perfección ese espírito que nos caracteriza. Poida que non sexamos grandilocuentes. Tampouco destacamos por unha especial desenvoltura. Pero cando temos unha meta, tomámosnola/tomámonola moi en serio. Din algúns que se Ana medise dez centímetros máis, o record do mundo sería seu. Talvez. Ou poida que non. Estar a pensar eternamente nos “e se…” é o que fai que algún quede na cadeira de brazos como a leiteira do conto. Ao final, antes sequera de romper o xerro, xa arraigou sobre o/a pensante o espírito do fracaso. Outros con todo, aproveitan o tempo discorrendo solucións. E iso é o que de verdade achega. Ter un plan e ser capaz de facelo factible.
Coa súa actuación, Ana conseguiu emocionarnos. Facernos que vibrásemos con cadauno dos seus saltos. E iso a pesar da máis que discreto labor de comentaristas e corpo técnico. Nas pistas non había un figurín, deses que parecen predestinados a protagonizar unha campaña publicitaria, pero si unha auténtica campioa. E demostrouno. Vaia se o fixo!!!
Fálase agora de concederlle o título de “filla predilecta” de Sta Uxía, e creo que non haberá nin unha soa persoa que se opoña ao devandito nomeamento. Haberá quen diga que sente sa envida, cando tal como digo ao comezo, a envexa xamais é sa. Orgullo, alegría e satisfacción polo triunfo da nosa veciña. Envexa, nunca.
Pola miña banda, recordo a aquela nena, que por entón tería uns cinco anos, xogar con outros pequenos na Praza de Vigo mentres os seus pais compartían aperitivo coas súas amizades. Poucos imaxinabamos entón que diante estaba unha futura campioa, pero iso é o de menos. Como tampouco importa o máis mínimo que ela non se acorde desas escenas que agora comento. Eran outros tempos, e case pasou unha vida desde aquel verán do 2000. Tamén houbo Olimpíadas e o tempo foi de todo menos estival, aínda que maldito se importa . Quen máis e quen menos fomos buscando o noso lugar na vida.
Mesmo tocou facer as maletas e buscar oportunidades noutro lugar, o mesmo que lle sucedeu a ela por mor da súa progresión atlética.
Pero o bonito é que ningún esquecemos a nosa orixe e raíces. Basta que abramos a boca para que ese acento tan peculiar, delátenos como Barbanceses. Non importa o tempo que uno estea fose ou con quen fale. A esencia non se perde.
Así que desde esta columna, a miña máis sincero parabén, Ana Peleteiro. Desexo de corazón que sigas progresando e que eses triunfos contribúan a poñer no mapa do mundo, a este pobo que en moitas ocasións xa demostrou que é berce de grandes talentos. Hoxe ,de todos os xeitos, non toca falar de nada nin de ninguén. Só de ti.
2 de ago. de 2021
Currículum Vitae
30 de xuño de 2021
A 'Lareira de soños' de Pastora Veres
Germán Castro Tomé.-
É un pracer e un privilexio compartir mesa con Pastora nun
escenario tan digno, tan representativo da vida cultural como é o Ateneo
Ferrolán.
Pas, traballadora social pola Universidade de Santiago e master
en drogodependencias pola mesma institución académica, recorreu boa parte da
comunidade galega empezando a súa andaina profesional polo Concello de Noia. Nun longo roteiro pasou por Vilagarcía,
O Grove, Santiago, Lugo e tamén Neda e Ares, municipios da nosa comarca
ferrolá. Desde o ano 2005, presta os seus servizos na Consellería de Política
Social na Coruña.
O feito de que Pas Veres optara polo traballo social
considero que é un dato revelador das inquedanzas e do compromiso coa sociedade
que agromou desde moi nova na nosa autora.
Ademáis do que é o seu rol profesional, o seu modus
vivendi, Pas leva de xeito paralelo o seu compromiso co labor comunitario e a
defensa da cultura e tradición do rural, como fiel discípula do poeta Díaz
Castro cuxa poesía abordaba a temática da humilde vida rural, como salientaba o
seu amigo e ilustre polígrafo ferrolán Ricardo Carvalho. Na propia solapa do
libro figura a súa participación, sendo máis nova, na Asociación de Veciños dos
Vilares e na Romaría Labrega da Chaira e máis recentemente implicada tamén no
proxecto cultural Os Vilares lareira de soños.
Estamos xa que logo diante dunha muller rica en valores
humanísticos. Hai que engadir que Pastora, como boa chairega, é poeta. Na Chaira
agroman os poetas e as poetisas como margaritas en primavera. Velaí o papel de
impulsora, sumando forzas co seu home, Antón, da Nova Poesía Guitirica,
movemento que en só seis anos cobrou unha notoriedade e prestixios
extraordinarios. Precisamente, a semana paasada, a NPG ocupaba titulares na
prensa por estar implicada no primeiro festival de poesía guitirica, en
alianza co Concello daquela vila.
Pas, xornalista
Quero destacar igualmente un aspecto biográfico da autora
de Lareira de soños, que non e tan coñecido. Pastora non é unha
xornalista de profesión, pero sí de devoción. Acredito que é unha admiradora
deste oficio, do que precisamente era un apaixonado vocacional o seu escritor
de culto García Márquez, que decía que este era o mellor oficio do mundo. Gabo
escribía xa ben avanzada a súa idade:
“No quiero que se me
recuerde por Cien años de soledad,
ni por el Premio Nobel sino por el periódico (…). Nací periodista y hoy me siento más reportero
que nunca. Lo llevo en la sangre, me tira”.
Pastora se
houbese seguido este camiño, sería hoxe unha magnífica profesional dun
xornalismo máis ben literario e creativo. Non hai máis que ver como a autora
manexa neste libro, cunha singular mestría, un dos xéneros máis prezados do
xornalismo como é a entrevista, que ela desenvolve brillantemente a través da
fórmula narrativa.
Se o traballo de campo foi arduo, peregrinando por rueiros
e casas dos Vilares e máis alá trasladándose a Bilbao e Barcelona onde vivían
vilaregos que podían aportar valiosos testemuños de anos, armar literariamente
todas esas conversas, todo ese material reunido na gravadora e nas libretas de
apuntes foi un gran reto que Pastora soubo afrontar cun magnífico resultado.
Pas Veres con esa vea que ela posee de xornalista e poeta sabe manexar a palabra, contextualizar o
relato e lograr o obxectivo final de despertar o interés de lectoras e lectores
e sacar do anonimato as voces silenciadas do rural, como refire Luz Campello
nun fermoso artigo que foi publicado en La Opinión de Coruña, a raíz de
saír da imprenta a obra que nos trae aquí.
Díaz Castro-Carvalho Calero
Resolto o capítulo biográfico, desde a modestia e como
cronista que fun desta cidade e comarca, ao longo de moitos anos, e mesmo como
prologuista da obra dou fe, levanto acta -xa se sabe que os xornalistas somos
os notarios da actualidade- de que hoxe aquí neste histórico templo da cultura
e do saber asistimos siquera sexa simbólicamente ao feliz encontro dos Vilares
de Díaz Castro e o Ferrol de Carvalho Calero. Foron desde os anos oitenta,
grandes amigos, coa mediación de Alfonso Blanco Torrado, fundador de Xermolos e
gran activista social e cultural, gran impulsor da candidatura de Díaz Castro
ás Letras Galegas.
Un fito que agardo que máis pronto que tarde chegue a
traducirse nunhas xornadas nas que se estude e divulgue a relación destes dous
literatos e intelectuais galegos.
O prólogo
É obrigado que faga unha referencia ao meu prólogo.
Pas asinoume este honroso papel, un día tan sinalado como
foi a xornada do 17 de maio de 2014 en Guitiriz onde se constituiu solemnemente
a Real Academia Galega para entronizar no olimpo das Letras Galegas a Xosé
María Díaz Castro. É curioso que a ela emprazouna para escribir o libro o poeta
Manuel María e a min emprazoume para
escribir o prólogo a poeta Pas Veres. Foi unha decisión dela, pero se así non
fose non sei se non llo acabaría pedindo eu. Semella, e por algo sería, que os
poetas chairegos Manuel María e Díaz Castro, alá donde se atopen, convocaron
aos astros para que se aliñaran con nós e foramos da man nesta viaxe, nesta
lareira chea de soños que hoxe nos trae a Ferrol a súa autora.
O prólogo, amigas e amigos, permitiume algo tan elemental e
desexado como reivindicar as miñas orixes vilaregas. Cando escribin o texto
tiven a sensación repetida de que estaba a facer algo de funambulismo.
Costábame traballo manter o equilibrio entre o que me dictaba a cabeza e o que
me facía escribir o corazón. Lembreime máis dunha vez do recordado filósofo, tamén
amigo nos últimos anos da súa vida, Carlos Gurméndez, tratadista das paixóns e
os sentimientos. Gurméndez aborda na súa obra o dobre exercicio de
sentimentalizar a razón no canto de racionalizar os sentimentos, ambas reaccións
moi humanas, por outro lado. Pois por aí andiven eu con mellor ou peor fortuna
cando me puxen a redactar o prólogo.
O libro: O retorno a Ítaca
Considero que Lareira de soños é en esencia unha especie de
regreso a Ítaca da autora:
Pas leva moitos anos indo dun lado a outro por razón do seu
labor profesional. Adiviño que Pas quería sentir o orgullo e a fachenda de
homenaxear ao seu particular macondo, de facer un xeneroso exercicio de
vilareguía, e nunca de mellor maneira que construindo a historia dos seu
recanto natal, historia que estaba por facer. Pas resolve con esta obra, de
craro selo social e antropolóxico, un compromiso moral, emocional e sentimental
cun traballo que lega para futuras xeracións. A filla “errante” volve para
poñer aos Vilares no mapamundi.
Do local ao global
É que estamos diante dunha mensaxe que está a facer xa ese
longo recorrido do local ao global non só en virtude da transmisión e
divulgación que permiten as novas tecnoloxías senón porque, agás algunas
particularidades, como é o caso da figura dos trapeiros, o que se conta neste
libro vale para calquer outro territorio do rural: a supervivencia sometida ás
estreiteces das economías familiares, a emigración, o salto do campo a
industria, en definitiva, a loita na procura dun mellor estado de benestar, son
fenómenos que se repiten en calquer punto do ancho e amplo cosmos do rural.
O valor do testemuño oral
Pas Veres botou man do testemuño oral utilizando como
ferramenta a entrevista. Este é un asunto que mereceu ao longos dos tempos
moito debate por parte de especialistas na materia. Fronte aos que pelexaban
por dar valor a oralidade situabanse aqueles que restaban fiabilidade a estas
fontes. O caso é que desde Herodoto, do século V antes de Cristo, que se apoiou
no relato oral para escribir as Guerras Médicas, pasando por Tucidides que se
valeu deste recurso para narrar o conflicto do Peloponeso ata os anos sesenta
do século pasado en que se deron os primeiros pasos na historia oral como
metodoloxía do traballo, as fontes orais dunha maneira ou outra foron sempre
utilizadas na investigación. Antes recordaba o traballo de Luz Campello sobre as
voces silenciadas do rural, velaí que os expertos e defensores deste método
sosteñen que a historia oral entraña un principio cal é o dar voz aos sin voz.
A fotografía na vertente antropolóxica
Hai un aspecto neste libro no que convén reparar. E o valor
que a autora dá a fotografía. A propia portada do volume xa nos indica por onde
van os tiros. É sabido que a fotografía é un medio de comunicación, pero dentro
deste concepto xeralizado podense establecer clasificacións: a foto de prensa,
a foto de estudo, a foto artística ou de ensaio e tamén a foto antropolóxica ou
etnográfica, que é a que visualiza as persoas no seu entorno sociocultural: a
familia, as festas, bodas, bautizos, enterros, labores do campo, oficios
relixiosos, documentos que retratan a escenificación da vida no rural.
Aquí os fotógrafos ambulantes das primeiras décadas e
mediados do século pasado xogaron un papel importantísimo. Lareira de soños ten
ao meu ver o tratamento axeitado destes documentos gráficos. Sen deixar de
botar man ao recurso máis moderno do audiovisual, un documental que fixeron uns
mozos sobre a vida nos Vilares.
O relato: un exercicio de antropoloxía cultural
Por último, respecto a construcción do relato, Lareira de
soños retrata a historia, as formas de vida, a cultura dos Vilares, como xa
dixemos a través de pezas con personalidade propia, que fan máis doada a súa
lectura. Cada entrevistado conta a súa particular historia, o que viu e viviu,
o que rompe a posible monotonía do relato lineal.
Lareira de Soños vén a
ser un exercicio non campo concreto da antropoloxía cultural. Vemos como,
fundamentalmente, a comunidade vilarega sobrevive ao longo do tempo grazas ao
campo, as actividades de intercambio comercial, reflectidas nun movemento
nomade, que vai de porta en porta en longos percorridos e períodos de tempo
practicando unha sorte de oferta e demanda: leva trapos e pode retornar con
diñeiro ou cousas materiais necesarias para a vida cotiá. A emigración e outro
dos fenómenos que marcan, como noutros moitos pobos galegos e españois, a vida dos Vilares.
Traguerán
os camiños algún día a xente que levaron" que
dicía o noso poeta do Vilariño no poema maís coñecido Penélope.
Recorriase
tamén aos traballos temporais, como as segas de Castela, e , por outra banda,
emerxían indicios de actividade endóxena que vai desde veciños que rompen co
conformismo e lanzanse a determinados tipos de negocios: hostalería, fornos, canteiros, tecelás, xastres,
músicos…Houbo veciños que marcharon e trunfaron, outros destacaron non mundo
das letras e das artes. Todos aparecen nesta obra, que abrangue
cronolóxicamente os séculos XIX e XX.
A familia Castro-Tomé
Non podería rematar sen mostrar a miña gratitude por ver
representada neste libro a familia Castro-Tomé. Por aí andan meu pai, miña nai,
os irmans, tíos dunha estripe e outra e entre eles o meu avó paterno Nicolás
que ten unha historia moi peculiar, como supoño que logo citará Pas.
Tanto polo lado dos Castro dos Manchás como polo dos Tomé
de Lea foron familias moi numerosas que se dispersaron en boa parte polo mundo
adiante en busca de mellor vida. Pois resulta que a Lareira de soños de
Pas Veres descubreme incluso datos dos meus parentes que eu descoñecía.
Sendo Ferrol a miña patria de nacenza, á que me entreguei
en corpo e alma, no exercicio do xornalismo e, modestamente, no campo da
cultura a través do fundamentalmente do Club de Prensa, teño que manifestar co
mesmo orgullo que polas miñas veas corre únicamente sangue vilarego.
Benquerida Pas, gratitude infinda.