Amosando publicacións coa etiqueta libros. Amosar todas as publicacións
Amosando publicacións coa etiqueta libros. Amosar todas as publicacións

Voces de Vilalba

Mario Paz González. -

Cando en 2008 naceu a web avozdevilalba.com —posteriormente .gal— albergaba unha intención moi clara. Non pretendía competir cos medios de comunicación tradicionais. Non escondía, por tanto, un modelo de negocio. A súa intención principal era a mesma que lle deu nome, ofrecer, desde Vilalba, unha voz. Ou, como dicía o lema fundacional de 1983, ser un medio “ao servizo do pobo”, é dicir, un espazo para o debate, a expresión de ideas, opinións, informacións..., para todo aquel que quixese facer uso del, lonxe das servidumes e das limitacións propias dos medios convencionais. 

Que isto conseguiuse próbao o libro Outras voces, editado polo Instituto de Estudos Chairegos agora, en 2023, cando se cumpren corenta anos do nacemento de A Voz de Vilalba en papel e quince do inicio da etapa dixital que agora finaliza.

Outras voces non é máis que unha escolma de corenta artigos extraídos da web avozdevilalba.gal e asinados por boa parte dos desinteresados colaboradores dese pequeno proxecto. Entre eles, Agustín Fernández Paz, Fermín Bouza, Helena Villar Janeiro, Ramón Chao, Bernardo García Cendán, Antón Baamonde, Xulio Xiz e tantos outros que puxeron as súas voces ao servizo dunha iniciativa humilde, pero feita con entusiasmo e mimo. Como o que movera a aqueles nenos de once e doce anos a crear a principios dos oitenta un xornal en papel, o último periódico local do século XX nunha vila que coñecera tantos no primeiro terzo do mesmo. 
Son moitos os temas que, coma se de vasos comunicantes se tratase, flúen por este libro, non todos de sabor local —aínda que tamén os haxa—, coma se, en lugar de ser textos independentes, conformasen un diálogo común ou un amplo debate entre os seus autores: a crise económica, o problema lingüístico de Galicia, a indignación, o feísmo urbanístico, o papel das redes sociais… Hai dous, en concreto, que manteñen unha curiosa simetría. Un é o segundo empezando polo principio e o outro o segundo comezando polo final e están asinados por Antón Baamonde e Xulio Xiz, respectivamente. Son dous textos elexíacos cuxos protagonistas coinciden na súa orixe vilalbesa e —coma se fose unha novela de Pavese— no nome, Manuel Fraga. Pero, se no de Xulio Xiz trátase do Manuel Fraga que viviu en primeira liña os cambios na política da segunda metade do século XX, no texto de Antón Baamonde, o protagonista representa a outra cara da moeda, pois trátase dun dos fundadores, a comezos dos setenta, do ERGA, Estudantes Revolucionarios Galegos. Un protagonizou a vida política oficial. O outro moveuse nas marxes da clandestinidade, entre os que loitaban polo regreso da democracia. Ambos os dous textos son unha mostra excepcional, entre outras, do ton dialogante e conciliador xa comentado que preside todo o libro.

Este volume, que se presentará o vindeiro 5 de maio en Vilalba —data, non por casualidade, próxima ao Día Mundial da Liberdade de Prensa—, irá nun estoxo acompañado doutros tres que escolman os textos que os tres perpetradores daquel medio —Paulo Naseiro, Moncho Paz e un servidor— escribimos para encher de contidos a web e para animar a outros a colaborar. Estes textos, moitas veces para a nosa sorpresa e satisfacción, atoparon tamén os seus xenerosos lectores e, ao lelos xunto cos incluídos en Outras voces percíbese como participan dos mesmos vasos comunicantes xa aludidos. Agora, polo bo facer do IESCHA, poderemos lelos todos xuntos. Non cabe outra cousa que dicir: “Grazas”.


AA.VV. 
Outras voces.
Vilalba: Iescha. 2023.
132 pp.


Publicado orixinalmente no xornal El Progreso o 2 de maio de 2023

5 de maio de 2023

María das Herbas e as herbaxeiras do Caurel

Redacción. -

Hoxe mércores 29 de decembro ás 17:00 h. presentouse na Casa das Insuas, Rábade (Lugo), pola AGCT, xunto coa Libraría Trama, o libro "MARIA DAS HERBAS E AS HERBAXEIRAS DO CAUREL"

Unha obra que transcribe toda a información etnofarmacolóxica recollida en dous anos de traballo de campo de María Moure. 
Unha obra chea de amor pola natureza e as xentes do Caurel. 
Un canto ao coñecemento que non nace da ciencia se non da convivencia de esas xentes e esa natureza privilexiada.

29 de dec. de 2021

'Algúns contos completos', de Domingo Villar

Redacción. -

Editorial Galaxia levará de novo ás librarías a Domingo Villar a principios de setembro. Tralo éxito de O último barco, que puxo o ramo á triloxía do inspector Leo Caldas, dous anos despois, Algúns contos completos desvelará unha faceta sorprendente do aplaudido autor de novela negra.

O escritor Domingo Villar e o pintor Carlos Baonza únense nunha aventura creativa de dez contos ilustrados que, na mellor tradición oral da terra galega de Villar, funden o retrato social e a comedia, a maxia coa realidade. 
Algúns contos completos reúne unha selección de relatos que o autor foi producindo ao longo dos anos. Uns foron recollidos en diarios ou lidos en público, outros son inéditos, pero todos estaban contemplados como narracións orais que Villar “reservaba para encontros familiares sen outra intención que celebrar a risa compartida e a amizade”.

Completan o volume os espectaculares linogravados de Carlos Baonza, que dialogan coas palabras de Villar nunha colaboración que non é nova: “Nunha desas ocasións nas que eu lía os meus relatos, estaba sentado á mesa o meu amigo Carlos Baonza, un marabilloso artista natural que convive co seu singular mundo interior sen un ápice de pose ou presunción. E daquel encontro xurdiron algúns outros que se foron sofisticando ata encamiñarse cara a unha sorte de sesións de cine mudo, nas que, sempre para un grupo de amigos, eu lía as miñas pequenas historias mentres proxectabamos os linogravados de Carlos”.

Domingo Villar (Vigo, 1971) inaugurou con Ollos de auga a exitosa serie protagonizada polo inspector Leo Caldas. O segundo título, A praia dos afogados, supuxo unha consagración no panorama internacional da novela negra, obtendo excelentes críticas e vendas. En 2019 publicouse O último barco, o esperado regreso do inspector Leo Caldas. A serie foi traducida a máis de quince linguas e recibiu un gran número de premios.

Carlos Baonza (Madrid, 1957) é pintor, gravador e escultor. Iniciouse na actividade artística de forma autodidacta en relación directa con outros artistas consolidados. Ata o ano 2015 compartiu o seu tempo entre a docencia e a actividade artística (ás veces combinando ambas as dúas en talleres de arte) e dende entón ten plena dedicación ao arte plástico-visual. Ten realizado numerosas exposicións individuais e colectivas, performances e instalacións en España, Austria, Alemaña e Italia.

10 de xul. de 2021

Presentación de Lareira de soños

Redacción. -
O sábado 12 de decembro presentarase na Biblioteca de Guitiriz o libro Lareira de soños, editado por Fervenza Edicións.

As presentacións terán lugarás 18:00 e 19:30 horas. Pódese reservar a praza neste enlace: https://bit.ly/33Dl2Mv ou chamando ao 982 370 062 ou por correo electrónico nesta dirección:

3 de dec. de 2020

Un mundo habitable de palabras

 Mario Paz González.-

Ante un libro tan singular como Qúerote canto (Galaxia, 2020), o poemario conxunto de Baldo Ramos e Eva Veiga, a un vénlle á cabeza a proposta do poeta Wystan Hugh Auden de ver a poesía como un enigma. Non tanto á hora de interpretar as palabras dos poetas, senón no referente á tentación de tratar de distinguir que parte das composicións pertence a un ou ao outro. Tentación que, con todo, esfúmase en canto comeza a lectura. A razón é sinxela. As voces dos dous autores mimetízanse, fúndense e confúndense nunha soa, propia, concisa na súa expresión, pero de enorme densidade en canto ao contido. 

 O poemario xurdiu da estancia de ambos os dous creadores no mosteiro de Oseira (Ourense) durante tres días de agosto de 2018. Tres días nos que decidiron mimetizarse cos monxes e, sen contacto algún co mundo exterior, deixar que fluíse por si soa a palabra poética. O proxecto consistía, segundo eles mesmos, en escribir, non de forma conxunta, senón en paralelo, sen comunicar ao outro o froito das súas reflexións. 

Partindo desta premisa, o resultado final sorprende polo homoxéneo da voz única creada, cuxa multiplicidade temática é dunha amplitude e riqueza enormes. Talvez debido a que, ao longo do conxunto, encadéanse algunhas das preocupacións reconocibles na obra individual de cada un deles, creando un diálogo intimista cun mesmo e o seu reverso, o outro. 

 O silencio é unha desas preocupacións destacadas. Trátase dun tema moi presente nos últimos poemarios de Eva Veiga, así como en toda a obra de Baldo Ramos. “Reservo”, dinnos, “a derradeira páxina deste caderno / para escribir dúas palabras ao deixar Oseira / silencio / buxo”. Este silencio amósase coas súas contradicións e ambivalencias. Un silencio que se tenta asfixiar, pero que é refuxio, recollemento, escenario, contexto para a creación, revelación, procura ou fin. Un silencio que se transmuta, ao mesmo tempo, nas súas múltiples variantes semánticas: o esquecemento, o baleiro, a cegueira… O esquecemento que trae, unhas veces, a salvación, “para non repetir os mesmos erros”, pero outras é inimigo da memoria. As súas variantes, o baleiro ou a cegueira, serven como estado, como preparación, como vía case zen para o autocoñecemento. Pero tamén o silencio transfórmase en escuridade, sombra, soidade ou ausencia: “onde habitar a ausencia / nos devolve / o tempo feito memoria”. 

Fronte ao silencio, a procura dunha verdade a través da luz, que pode ser inaccesible ou unha compaña, un camiño, unha esperanza, un ben prezado compartido “con / aqueles / que non te comprenden”. Tamén a través da escritura e as súas contradicións, pois é consolo, cicatriz, procura… Son abundantes as reflexións metaliterarias nas que a palabra adquire corporeidade propia, convértese en “sacrificio de purificación”, así como o propio espazo da escritura, o mosteiro, “onde as palabras pesan máis que ou baleiro", transfórmase tamén nun elemento máis no que as sensacións acústicas, musicais, e as referencias ás aves ou á pedra forman parte indisoluble. 

Do mesmo xeito que a obra individual de cada un deles, a poesía que atopamos neste libro de case duascentas páxinas está cargada de significados densos e de reflexións que son unha invitación constante a navegar por un mundo poético cargado dun profundo intimismo. Formalmente, o feito de que as composicións que o integran se presenten sen signos de puntuación (agás as marcas de inciso) e nun único bloque e non se adxudiquen a un ou a outro autor pode desconcertar ao principio, pero, como xa apuntamos, resulta plenamente xustificado segundo se inicia a lectura. Grazas a este recurso, os textos adquiren corporeidade propia, nova, allea aos seus propios autores, propondo unha voz única, de talante reflexivo, que os converte nunha sorte de camiño cara ao autocoñecemento, nun diálogo co outro á vez que co lector, na procura de “crear un mundo habitable” a través da palabra.

16 de ago. de 2020

Lecturas víricas

Mario Paz González.-

Circulan estes días polas redes sociais, por mor da situación de reclusión solidaria que se vive no país, abundantes suxestións coas que encher o tempo de lecer que a acompaña: visitas virtuais a museos, gravacións teatrais ás que se pode acceder gratuitamente online, películas para ver na rede de xeito legal a través das plataformas das bibliotecas públicas… Son tamén moitas as lecturas achegadas por uns e outros e a lista podería ser interminable. Con todo, resulta moi difícil resistir a tentación de elaborar un canon persoal, así que aí vai.

En case todas esas listas, e tamén na miña, figura en lugar privilexiado A peste, imaxinada en 1947 por Albert Camus en Orán. A súa actualidade radica na reivindicación de valores como a solidariedade e o esforzo, que chega, mesmo, ao sacrificio nos sectores sanitarios para loitar polo ben da comunidade. Tamén, nesa liña, Némesis de Philip Roth, baseada nunha epidemia de polio en New Jersey no verán de 1944. Mesmo, cabería lembrar o Diario do ano da peste, de Daniel Defoe, ou Os noivos, de Alessandro Manzoni, ambas as ambientadas nas epidemias que sufriron Londres e Milán, respectivamente, no século XVII. Con todo, case ninguén (agás Julio Llamazares en El País) parece citar unha obra tan significativa como o Decamerón de Boccaccio, colección de relatos, na súa maioría xocosos, escrita no século XIV por mor da peste negra que, entre 1347 e 1352, arrasou Europa. Tampouco El quadern gris, diario de 1918 e 1919, de Josep Pla, obra mestra coa que forxou a súa vocación de escritor e que comeza un 8 de marzo de 1918 cunha referencia á epidemia daquel ano: “Como hai tanta gripe, tiveron que clausurar a universidade. Desde entón, o meu irmán e eu vivimos na casa, en Palafrugell, coa familia. Somos dous estudantes ociosos. […] El fai a súa vida. Eu vou tirando”.

Se do que se trata, a pesar de todo, é de soportar o peche destes días con lecturas edificantes que axuden a mitigar a inevitable sensación de claustrofobia que podería roldar a máis dun, pode recorrerse a títulos tan coñecidos como Robinson Crusoe, tamén de Defoe, e todas as novelas de Verne e outros sobre náufragos que seguiron o seu ronsel, como esa versión moderna que é O marciano, de Andy Weir. E, se o peche vai para longo, sempre podemos refuxiarnos nun hospital de tuberculosos asistindo ao derrube espiritual da Europa decimonónica xunto a Hans Castorp, protagonista de A montaña máxica, de Thomas Mann, ou nunha estreita cela na prisión de If, en Marsella, xunto ao mozo Edmond Dantés, protagonista de O conde de Montecristo, de Dumas. Se o que buscamos é unha compañía máis amable poderiamos atopala, polo seu ton íntimo e lírico, nas cartas Desde a miña cela, redactadas por Bécquer durante a súa estancia en Aragón no mosteiro de Veruela. Aínda que eu destacaría, sobre todas estas, Opio, esa obra miscelánea e de enorme creatividade, chea de debuxos e textos do autor que se adianta nun século á literatura posmoderna actual e que redactou Jean Cocteau durante a súa reclusión na clínica de Saint-Cloud.

Pero, se o que un busca é vivir estes tempos de xeito extremo, sempre se pode retomar A metamorfose de Kafka ou recorrer, por suposto, á ciencia ficción, comezando polo poema “Darkness”, de Byron, no que se pinta un mundo apocalíptico e abatido, onde os homes vagan sen rumbo. Foi escrito durante o “verán sen verán” de 1815, cando os gases producidos pola erupción do monte Tambora, de Indonesia, escureceron Europa. Dese mesmo período é O último home, de Mary Shelley, novela futurista ambientada (ollo!) no século XXI, cando unha praga arrasa o planeta. Tamén, por suposto, 1984 de George Orwell, ou A estrada, de Cormac McCarthy, que parece unha prosificación do poema de Byron, e moitos outros, como A fuga de Logan, de William F. Nolan e George Clayton, o Diario da guerra do porco, de Bioy Casares, ou as historias de zombies, como “Invasión”, de David Roas, relato no que as persoas permanecen pechadas nas súas casas ante unha epidemia de zombies que invade o planeta. Por variedade que non falte.

15 de mar. de 2020

O novo libro de Villares, en Vilalba



Redacción.- O vindeiro venres 13 de decembro terá lugar en Vilalba a presentación do novo libro do historiador Ramón Villares, que estará acompañado polo xornalista Moncho Paz e pola alcaldesa de Vilalba, Elba Veleiro. Será a partir das 20:30 horas, na Casa da Cultura da capital chairega.

Galicia. Una nación entre dos mundos (Pasado y Presente, Barcelona, 2019) trata do proceso histórico polo cal a sociedade galega construiu a súa propia identidade como unha nación-cultura, identificando os seus antepasados heroicos e a súa conexión con outras culturas para descubrir, afirmar e recrear a súa propia personalidade.

Ramón Villares Paz (Cazás, Xermade, 1951) é catedrático de Historia Contemporánea da Universidade de Santiago de Compostela desde 1987. Foi decano da Facultade de Xeografía e Historia no período 1986-1990, reitor da Universidade de Santiago de Compostela (1990-1994), membro fundador e presidente da Asociación Española de Historia Contemporánea (1996-2002) e presidente do Consello da Cultura Galega (2006-2018). Foi director en Galicia da Universidade Internacional Menéndez Pelayo (1997-2005) e dende 2006 é membro numerario da Real Academia Galega. Tamén pertence a varios padroados de centros e de fundacións (Museo do Pobo Galego, Fundación Juana de Vega, Fundación Luis Seoane ou Centro Galego de Arte Contemporánea, entre outros).

É autor de numerosas publicacións, entre as que destacamos: La propiedad de la tierra en Galicia, 1500-1936 (Siglo XXI Editores, Madrid, 1982), Foros, frades e fidalgos. Estudos de historia social de Galicia (Edicións Xerais, Vigo, 1982), Galicia. A Historia (Editorial Galaxia, Vigo, 1984), Figuras da nación (Edicións Xerais de Galicia, Vigo, 1997), El mundo contemporáneo, siglos XIX y XX (Editorial Taurus, Madrid, 2001) ou Fuga e retorno de Adrián Solovio. Sobre a educación sentimental dun intelectual galeguista (Fundación Otero Pedrayo/Real Academia Galega, 2007). Xunto con Javier Moreno Luzón é autor de Restauración y Dictadura, que se integra na colección Historia de España (Critica/Marcial Pons) que codirixe con Josep Fontana.

10 de dec. de 2019

Presentación de 'Santuarios da Terra Chá'

Redacción. -

O Instituto de Estudios Chairegos “Pena do Encanto” (Iescha), organiza para o vindeiro venres, día 28 de decembro de 2018, ás 20:30 horas, o acto de presentación do libro SANTUARIOS DA TERRA CHÁ, do que é autor XOSÉ MANUEL BLANCO PRADO. Este libro foi publicado recentemente polo
Iescha, e contou coa financiación da Deputación de Lugo, dentro do convenio suscrito por ambas entidades para o presente ano 2018.
Intervirán no acto, o propio autor do libro, Xosé Manuel Blanco Prado; o escritor e divulgador do patrimonio arqueolóxico, Fernando Arribas Arias, e o vogal do Iescha, Xosé M. Felpeto Enríquez.

Esta obra ten como obxectivo prioritario dar a coñecer dende unha óptica actual e obxectiva todos os santuarios da bisbarra chairega. Pretende ser unha guía, explicada e interpretada, deste fenómeno relixioso de carácter popular. Esta pretende servir de elemento conductor a todas aquelas persoas, que por diferentes circunstancias seguen acudindo a estes centros rectores de sacralidade na procura de acougo aos seus problemas.

JOSÉ MANUEL BLANCO PRADO.- É licenciado en Filosofía e Letras e doutor en Historia pola Universidade de Santiago de Compostela. Foi profesor numerario de Filosofía no I.E.S. Xoan Montes de Lugo.

Colabora con temas relacionados coa antropoloxía, etnografía e historia en distintos boletíns e revistas culturais.

Realizou as seguintes obras: As Romaxes da Terra Cha, Lugo, 1982. Religiosidad popular en el Municipio de Begonte, Lugo, 1991. Exvotos e rituais nos santuarios lucenses, Lugo, 1996. É coautor tamén de diversos libros, entre os que citaremos Cruceiros, Cristos e Cruces de Muras, 2009, e Cruceiros de Vilalba, 2011 (ambos, publicados polo Iescha).

Levou a cabo varias exposicións sobre o Entroido na provincia de Lugo no Museo provincial de Lugo; no concello de Riotorto (Lugo); no I.E.S. “Ricardo Basanta Silva” de Vilalba (Lugo), e no Mesón do Forno (Lugo).

Ata o intre actual acadou as seguintes distincións: coautor do IX Certamen Literario de la Tierrallana (1972). Premio de periodismo “Manuel Mato Vizoso” (Concello de Vilalba), no ano 1982. Coautor do premio de periodismo “Manuel Mato Vizoso” (Concello de Vilalba), no ano 1984. Coautor do Premio “Cal da Loba”, no ano 1999.

25 de dec. de 2018

Presentación de 'A fábrica de tabacos da Coruña'

Redacción. -

O vindeiro 6 de setembro terá lugar na sede da A. C. "Alexandre Bóveda", na Rúa Olmos, 16-18, a presentación de “A fábrica de tabacos da Coruña e a fábrica de mistos. Factores de transformación dunha cidade” de Ana Naseiro Ramudo.

Esta obra de Ana Naseiro Ramudo é un ensaio sobre a Fábrica de Tabacos e a Fábrica de Mistos da Coruña, no que se recolle información inédita da súa historia, evolución e conflitos.

A través deste estudo vemos como o desenvolvemento de ambas institucións non foi alleo á evolución da propia cidade e marcou a súa evolución paisaxística, urbanística, económica e social. Un dos capítulos recolle a depuración do persoal da fábrica durante o Franquismo, capítulo pouco coñecido da historia de Fábrica de Tabacos. Esta obra quedou finalista no Premio Manuel Murguía 2017 da Deputación da Coruña.

Ana Naseiro é facultativa de Arquivos do Estado. Formouse en Historia Moderna e Contemporánea pola USC, especializándose en Biblioteconomía pola UDC, onde obtivo o doutoramento coa tese Evolución histórica da descrición arquivística na España contemporánea.

31 de ago. de 2018

Presentación dun libro sobre Díaz Castro

Redacción. -

O Instituto de Estudos Chairegos organiza o vindeiro venres, 25 de maio, ás 20:30 horas, na Casa da Cultura de  Vilalba, o acto de presentación do libro de Emilio Xosé Ínsua López “Díaz Castro: poeta en formación (1914-1990)”, editado por Laiovento. Intervirán Emilio Xosé Ínsua López, Manuel Castro Santamariña e Marisa Barreiro Mejuto. Colabora o Concello de Vilalba.

(…) Xosé María Díaz Castro amosou os seus primeiros poemas en galego en El Progreso Villalbés. No tempo previo á Guerra do 36 escribiu dous cadernos de versos que ficaron inéditos. Chamado a filas polo bando nacional, pasou a maior parte do conflito nos servizos sanitarios. En 1939 reingresou no Seminario. O profesor Emilio Xosé Ínsua (Viveiro, 1967), que na actualidade exerce nun instituto en Vilagarcía de Arousa, relata no seu libro a época e as influencias que conformaron a poesía de Díaz Castro, e revela o seu forte conservadurismo católico. O poeta de Penélope, emblemática composición de posguerra, morreu en Lugo en 1990. En 2014, a Real Academia Galega dedicoulle o Día das Letras. (sermosgaliza.org)

Sobre a figura do poeta Xosé Mª Díaz Castro (1914-1990), celebrada con todo dereito no Día Das Letras Galegas de 2014, cumpría explicar de xeito máis apurado e contrastivo algúns instantes e perfís correspondentes ao seu período de formación que o converten nun caso ben máis problemático, “incómodo” e singular do que deixaron consagradas a maioría das aproximacións bibliográficas que suscitou con motivo da citada efeméride.

A índole das súas primeiras producións poéticas e colaboracións públicas na etapa xuvenil revelan un Xosé Mª Díaz Castro identificado de cheo cunha ideoloxía politicamente reaccionaria, neoescolástica e nacional-católica da que se enchoupa nas aulas do Seminario de Mondoñedo e no seu propio medio social e familiar. A súa militancia contra a República e contra os valores progresistas transloce no tipo de publicacións coas que colabora antes do 36 e no contido, explícito moitas veces, dos versos feitos neses anos, tanto éditos como inéditos. A ausencia neste mesmo período de toda relación cordial co galeguismo, mesmo co de corte confesional, resulta tamén unha evidencia que obriga a repensar as pautas e tempos da traxectoria do autor.

EMILIO XOSÉ ÍNSUA LÓPEZ.- Doutor en Filoloxía Galego-Portuguesa pola Universidade de Santiago de Compostela e Profesor de Lingua e Literatura no IES A Basella, de Vilanova de Arousa. Fai parte do consello de redacción da revista Cerna, editada por ADEGA. Colaborou con relativa frecuencia cos semanarios Heraldo de Vivero, La Voz de Ortigueira e A Nosa Terra. Foi socio fundador da Mesa pola Normalización Lingüística, membro do consello da editorial Letras de Cal e participou como poñente en diversos simposios, congresos e xornadas relacionadas coa lingua e a literatura galega.
Poesía
• Devalar das esperas, 1995, Espiral Maior.
• Acontece ás veces a ternura, 2005, Espiral Maior.
Ensaio
• Antón e Ramón Villar Ponte: unha irmandade alén do sangue, 2004, Centro Ramón Piñeiro.
• Sobre O Mariscal de Cabanillas e Villar Ponte, 2005, Universidade da Coruña.
• Antón Villar Ponte e a Academia Galega, 2006, Edicións do Cumio.
• Orixe, peripecia e pertinencia do topónimo San Cibrao (Cervo), 2010, Seminario de Estudos Terra de Viveiro.
• A nosa terra é nosa! A xeira das Irmandades da Fala (1916-1931), 2016, Baía Edicións.
• Díaz Castro: poeta en formación (1914-1939), 2017, Edicións Laiovento.
• Común temos a patria. Biografía dos irmáns Villar Ponte, 2018, Xerais. Coa coautoría de Xurxo Martínez.



22 de maio de 2018

Presentación de 'O cuarto das abellas'

Redacción.-

Onte venres 5 de maio deu comezo en A Estrada a xeira de actos sobre as nosas letras que promove a Asociación Cultural "Vagalumes". O primeiro deses actos foi a presentación dunha obra que está a ter grande acollida da crítica e que é de autoría dunha escritora Estradense: “O cuarto das abellas” de Antía Otero.

O acto tivo lugar no Museo da Madeira e Móbel (Mome) ás 20:30 horas e xunto coa autora estiveron a profesora Susana Aríns e a profesora e xornalista Chus Nogueira, ambas as dúas tamén poetas e escritoras.

Sobre este libro recollemos a análise de Fran P. Lorenzo: “Este libro nace da tensión entre o doméstico e o salvaxe. O tempo detense na formalina dos recordos e fai ecoar, nas celas da memoria, o misticismo indomábel de Emily Dickinson: «A morte –escribiu ela nunha carta– é inofensiva, coma unha abella, agás para aquelas que corren.» "O cuarto das abellas" é unha abellariza de palabras, unha estrutura pechada e inquietante na que Antía Otero esmelga o froito dunha poesía que é, no entanto, agre, sen almibres. Porque amarga é a verdade, o amor e todo aquilo que aquí doe pola súa certeza. A autora, entre un enxame de obreiras, adéntrase cautelosa na linguaxe e comparte connosco o seu fermoso acto de risco, o perigo-mel duns versos que, coma o veleno das abellas, proen e sandan á vez”.

6 de maio de 2017

Volver a Otero


Mario Paz González.-

De entre todas as novidades editoriais saídas do prelo en Galicia o ano pasado, hai unha que penso que non foi comentada tan abondo como debía. Refírome á reedición por parte da editorial Galaxia e da Fundación Otero Pedrayo de Parladoiro. Trátase da recompilación de artigos literarios publicados na prensa polo señor de Trasalba, o gran don Ramón Otero Pedrayo, e que hai máis de corenta anos, en 1973, realizara o profesor Carlos Baliñas Fernández. Este volume é, sen dúbida, imprescindible para todos aqueles lectores ávidos da obra do ourensán, pero, tamén, para os que non a coñezan abondo, pois trátase unha escolma máis que representativa que, por riba, o propio autor revisou e aprobou en vida.

O título da mesma está tomado da sección homónima que Otero iniciara, en galego, no diario vespertino de Santiago La Noche en 1946, sendo así, segundo lembra Carlos Baliñas, “a primeira e, daquela, única presenza da nosa lingua na prensa diaria”, o que demostra a valentía e o compromiso do autor de O fidalgo naquelas décadas escuras. Con todo, aínda sendo os artigos desa etapa maioría, a súa procedencia é moi diversa. Inclúe, por exemplo, textos dos anos vinte e trinta publicados en A Nosa Terra, Céltiga, Nós, El Pueblo Gallego e tamén algúns outros posteriores á etapa do xornal compostelán. No libro non están agrupados en orde cronolóxica, senón temática, en diferentes seccións cuxos títulos están tomados de textos do propio autor. A diversidade de temas que abrangue, e que estes títulos revelan é, como o conxunto da súa propia obra, inesgotable, ofrecendo todos, ou case todos, os asuntos máis habituais da mesma: “Xentiña na cidade”, “Nova Galicia”,”Cavilacións”, “Faíscas da Historia”, “O engado dos libros” son algúns deles. Pero tamén os dedicados á literatura, á amizade ou ás viaxes: “Escritores”, “Pelerinaxes”, “Buenos Aires”, “Letras de fóra”…

Mesmo para o lector de hoxe os artigos de Otero escollidos (e, probablemente, os miles que quedaron fóra da antoloxía) presentan unha enorme forza literaria, mostra da grandeza dun escritor que foi (que dúbida cabe) o creador da prosa culta en galego. Neles don Ramón observa, unhas veces con ironía e distancia, outras con tenrura e comprensión, o mundo que o rodea e ao que non é alleo, malia vivir agochado no seu refuxio de ideas, libros e amizades. Achéganos, así, a súa visión da vida a través dun labirinto de palabras e imaxes prodixiosas que lle serven para ires reconstruíndoa diante dos nosos ollos, mais non cun desexo de inventariar a realidade, senón de ofrecérnola a través da arte tan sutil como difícil da concisión e a suxestión, retratando o instante cunha beleza impresionista. Móstranos, como suxire Carlos Baliñas, “unha fotografía en palabras” que, engade, vén ser “un complemento da outra Guía de Galicia, da que publicou desde enfoque xeográfico, administrativo e artístico”.

A angueira compiladora levada a cabo en 1973 por Baliñas é máis que meritoria. Segundo el mesmo recoñece, os artigos anteriores á guerra nin sequera podían atoparse nas hemerotecas, “soamente sabían deles os vellos galeguistas, que tiñan bo coidado de non dicilo en público”. Grazas a eles e ás pescudas realizadas en bibliotecas específicas, como a da Real Academia Galega, puido facerse un amplo inventario e a recompilación final.

Haberá quen poida pensar, se cadra, que os máis de cento trinta artigos escolmados son poucos tendo en conta a amplitude da obra xornalística de Otero Pedrayo. Cómpre lembrar que hai xa tempo que o Centro Ramón Piñeiro recompilou e transcribiu algo máis de setecentos artigos publicados en La Noche entre 1946 e1949. Precisamente hai un par de anos outro grande, Xesús Alonso Montero, declaraba patrimonio da Humanidade o “Parladoiro” de Otero e pedía a publicación íntegra do mesmo. Aínda que iso non teña sido posible até a data, alomenos este libro é un adianto máis que significativo.

Cando se publicou por vez primeira, en 1973, este Parladoiro constituía o primeiro tomo dun intento de editar as “Obras selectas” en galego de Otero Pedrayo que ía ficar finalmente malogrado, malia chegar a saír do prelo en 1983 outra recompilación, neste caso baixo o título de Ensaios e algunha que outra novela, como Os camiños da vida nunha magnífica edición de Carlos Casares. Por sorte, desde hai uns anos a editorial Galaxia retomou o proxecto e, en colaboración coa Fundación Otero Pedrayo, anda a recuperar en edicións modernas algúns dos títulos máis importantes que conforman a inmensa obra deste prolífico poeta, novelista, ensaísta, autor de teatro, historiador, xeógrafo, memorialista, articulista e orador, entre outras moitas cousas. E, sempre, autor imprescindible das nosas letras.


Ramón Otero Pedrayo
Parladoiro
Edición e prólogo Carlos Amable Baliñas Fernández
Vigo: Galaxia. 2016
488 pp.

8 de feb. de 2017

Presentouse 'Valuria' de Xosé Otero Canto

Redacción.-

O Instituto de Estudos Chairegos organizou o vindeiro venres, día 10 de xuño, ás 20:00 horas, na Casa da Cultura de Vilalba, a presentación do poemario de Xosé Otero Canto“Valuria”, editado pola AC Xermolos e a Irmandade Manuel María, con prólogo de Felipe Arias e ilustracións de Anxo Grande.

No acto interviron:
Xosé Otero Canto
Xulio Xiz Ramil
Alfonso Blanco Torrado
Xosé Manuel Carballo Ferreiro
Manuel Castro Santamariña

En palabras de Felipe Arias, prologuista do libro: “(…) estamos diante dun autor e dun home que, como vulgarmente se di, “non para”; trátase dun coñecido, e recoñecido, poeta chairego pero é moito máis que iso; un escritor prolífico, un argalleiro das palabras, un profesor vocacional e, ademais, un impagable recitador e estupendo orador. Xosé Otero Canto, aínda por riba, segue a riola de tantos ilustres paisanos seus das beiras do Alto Miño, algúns deles da mesma Ponte de Outeiro coma el, e é, por tanto un referente literario da comarca -a xeográfica e real non a administrativa- da Terra Chá. (…)
Para Xosé Otero Canto, todo este mundo da Valuria sérvelle, e ben ó xeito, para compoñer un rico poemario, cheo de referencias históricas, patrimoniais e etnográficas que veñen moi a conto, e que nos introduce na chamada intrahistoria dunha comarca como a Terra Chá. Unha ollada ó índice desta obra comprobaranos este aserto.”

13 de xuño de 2016

As orixes de Compostela

Redacción.-

O Consorcio de Santiago e Alvarellos Editora acaban de publicar unha nova edición actualizada e revisada de “Los orígenes de Compostela. Una historia dibujada” do arquitecto Arturo Franco Taboada. Mañá mércores, 4 de maio, preséntase na sede compostelá da Fundación Torrente Ballester, ás 19:30 horas. Ademais do autor, asistirán o alcalde de Santiago, Martiño Noriega; a xerente do Consorcio, Belén Hernández; e o director da editorial Alvarellos, Henrique Alvarellos.

3 de maio de 2016

Presentación de "Código Mariano" en Vilalba

Redacción.- O profesor de Ciencias Políticas da USC, Antón Losada (Xove, 1966) estará o venres 26 de decembro na capital da Terra Chá para presentar o seu último libro. Baixo o suxerente título Código Mariano, con humor e ironía pretende descifrar a complexa personalidade de Rajoy, un dos políticos de comportamento máis enigmático. O libro divídese en cinco grandes bloques: a vida de Mariano, o partido segundo Mariano, a política segundo Mariano, o Goberno segundo Mariano e o Marianismo segundo Mariano. O acto celebraráse na Casa da  Cultura ás 20:30 horas e Antón Losada estará acompañado polo xornalista Moncho Paz, editor de A Voz de Vilalba, e por Manuel Castro Santamariña, presidente do Instituto de Estudos Chairegos. 

18 de dec. de 2014

A eternidade preto de Dunhuang


Mario Paz González.-

Preto de Dunhuang, cidade chinesa da provincia de Gansu citada por Rustichello da Pisa e Marco Polo no seu Libro das marabillas do mundo, o explorador británico de orixe austrohúngaro Sir Marc Aurel Stein descubriu para occidente, no ano 1907, as chamadas covas do Mil Budas ou covas de Mogao.

Stein, que seguindo a Ruta da Seda conseguira achar restos até entón descoñecidos do extremo occidental da gran muralla chinesa, escoitou falar a un mercador turco, no deserto de Lop Nor, duns antigos santuarios escavados na roca no século IV xurdidos dunha desaforada hipérbole. Un monxe chamado Lo-tsun tivera a visión de mil Budas que lle mandaron erixir naquel mesmo lugar un xigantesco templo na súa honra, decorándoo con pinturas, esculturas e textos sacros.

Quen informou ao explorador da existencia destas covas, advertiuno tamén de que estaban custodiadas por un monxe taoísta chamado Wang Yuanlu, que atopara uns anos antes, nunha delas, unha biblioteca chea de textos manuscritos en papel e en seda que gardaba celosamente.

Movido pola natural curiosidade, Stein chegou ao lugar en marzo de 1907 e gañouse a amizade de Wang Yuanlu. Na súa narración cóntanos como, ao entrar na cova que albergaba a biblioteca do santuario, a pequena lámpada do monxe alumou “unha apertada masa de manuscritos enrolados e apilados en estratos sen orde” que, para a súa sorpresa, “alcanzaban o tres metros de altura e enchían cento cincuenta metros cúbicos como puiden medir posteriormente”. Aquel lugar contiña uns corenta mil documentos que permaneceran alí ocultos desde había mil anos, cando a cova foi selada ao ser invadida a rexión pola tribo nómade dos Tangut, tamén citados no fermoso libro de Rustichello da Pisa.

Pero o máis curioso do descubrimento de Stein foi o achado dun bo número de libros impresos varios séculos antes da invención atribuída a Gutenberg. Un deles, cunha lonxitude de cinco metros enrolados nun cilindro de madeira, mesmo tiña data. Editárase no “decimotercer día da cuarta lúa do noveno ano de Xiantong”, na época da dinastía Tang, data que se correspondería co 11 de maio do ano 868 da nosa era. Tratábase dun antigo texto budista coñecido co nome de Sutra do Diamante.

Ao ler os poemas que inclúe antoloxía Raros de tiempo non puiden deixar de evocar esta historia que ben podería proceder dun manual de ultramarinos, pois quen sabe até cando pode durar a tenacidade do esquecemento? Quen pode saber a posteridade que agarda a un texto, a un autor, a un libro ata que a eternidade acuda no seu rescate como ocorreu preto de Dunhuang? Coma se fose unha moralexa que se nos impón a través da aventura protagonizada por Stein, o Sutra do Diamante lembra o ensino central do budismo, pois fala da importancia da non permanencia, do cambio constante…
Compriría tamén engadir unhas consideracións sobre o título desta antoloxía. Reunir nun volume unha serie de poetas “feridos do tempo”, insinuando con iso que sobre os seus textos puidese gravitar o peso do esquecemento, pode parecer un acto de desafío ou unha provocación. Un paradoxo, en calquera caso. A súa publicación, o feito de reunilos e ofrecelos ao lector engádelle unha sustancia de eternidade indefinible que insiste en contradicir a noción que o propio título parece invocar. Facelo, con todo, nunha colección secreta é darlle outra volta de torca. É un intento, se cadra van pero máis que loable, de tratar de restaurar ao seu lugar exacto a orde natural das cousas.


A antoloxía Raros de tempo (León: Manual de Ultramarinos, 2014) inclúe textos dos poetas Jorge Carbalho Branco, Bruno Marcos, Eduardo Moga, José Luis Puerto, Eloy Rubio Carro, Tomás Sánchez Santiago e un limiar de Mario Paz González.

14 de xuño de 2014

Nova novela e blog de Agustín Fernández Paz

Redacción.-

Dentro duns días sairá publicada a nova novela de Agustín Fernández Paz, A viaxe de Gagarin. Pero antes de que iso aconteza o autor quere compartir con todos os seus lectores unha pequena parte da documentación que foi atopando durante o proceso de escritura. Con esa finalidade, acaba de crear un blog con data de caducidade, que, segundo el mesmo di "pecharei despois de vinte ou vinte e cinco entradas, que serán as que precise para expor a documentación máis atractiva".

Hoxe xoves publicou as dúas primeiras. En realidade, ningunha das publicadas ou das vindeiras tratará directamente do libro, senón de aspectos que, dun xeito ou doutro, teñen que ver coa novela. Coma tal, a figura de Julián Grimau ou a xesta de Valentina Tereshkova, por citares dous deses aspectos ao chou.

Paga a pena consultalo no seguinte enderezo:
http://agustinfernandezpaz.eu/gagarin/

25 de abr. de 2014

Consellos de guerra contra o clero vasco

Redacción.-

O IESCHA organiza, en colaboración coa Editorial Intxorta 1937 kultur elkartea, o acto de presentación do libro “Consejos de Guerra contra el clero vasco (1936-1944). La iglesia vasca vencida” do que é autor Anxo Ferreiro Currás (Boizán-Vilalba, 1935).

O evento terá lugar no Salón de Actos da Casa da Cultura de Vilalba o venres 25 de abril ás 20.30 horas e contará coas intervencións de Manuel Castro Santamariña, presidente do IESCHA; Xosé M. Felpeto Enríquez, vogal do IESCHA; Antonio Domínguez Martínez, sacerdote do equipo pastorial de Vilalba; e Anxo Ferreiro Currás, autor do libro.

Anxo Ferreiro colgou os hábitos en 1992 e foi “o coñecemento da realidade da Igrexa católica durante os escuros anos do franquismo”, nos que sufriu a represión sendo cura, o que o empurrou a escribir este libro apoiado pola documentación dos Consellos Sumarios de Guerra pertencentes ao Arquivo Intermedio Militar Noroeste de Ferrol. Tras unha laboriosa investigación construíu este relato narrado de xeito moi emotivo ao recordar “sacerdotes vencidos, asasinados, encarcerados, desterrados e exiliados”.

O libro, de 525 páxinas, xa foi presentado recentemente na Coruña, nun acto organizado pola Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica e anteriormente tamén en Madrid, Bilbao e Durango, entre outras cidades.

24 de abr. de 2014

Crónicas da clase obreira

Agustín Fernández Paz.-


(As viñetas da ilustración pertencen a Ha muerto un hombre 
de Kris e Étienne Davodeau. Ponent Mon, 2007)


La mala gente. Una historia de militantes.
Étienne Davodeau (Ponent Mon, 2006)

O meu encontro coa obra de Étienne Davodeau foi no ano 2007. En agosto viaxei á Coruña para ver as exposicións que Viñetas desde o Atlántico organizara para a edición daquel ano. Antes de regresar, mantiven unha conversa con Miguelanxo Prado e pregunteille que autores pagaban de verdade a pena entre os que viñeran aquel ano. Miguelanxo citoume varios nomes, entre eles o da israelí Rutu Modan, mais insistiume en que, de ningún xeito, podía perder a obra de Davodeau.

Eu non o coñecía de nada, xa había algún tempo que desistira de estar ao día de todo canto se publicaba no eido da BD. Mais, fiándome como me fío dos gustos de Miguelanxo, merquei decontado as dúas obras que atopei de Davodeau: La mala gente e Ha muerto un hombre.

Que marabilla! Fiquei fascinado con aqueles dous álbums. O debuxo, en aparencia, non tiña artificio ningún, mais era moi eficaz para contar unhas historias soberbias, planificadas dun xeito admirable. Desde aquel encontro, convertinme en seareiro do autor francés (non son o único), do que fun coñecendo logo outros traballos seus que se publicaron en España: Caída de bici, Lulú, mujer desnuda (en dous álbums), Los ignorantes , El testimonio e a recuperación recente de Rural, citados aquí pola orde en que os fun lendo. Ningún deles me defraudou, nin creo que o fagan os seus traballos futuros.

Dubidei sobre cal daqueles dous primeiros álbums elixir para comentar no blog, pois ambos son excelentes. Axiña me decidín por La mala gente. Una historia de militantes, publicado en Francia no 2005 e en España ao ano seguinte, por Ponent Mon.

Aparentemente, a historia que nos conta esta novela gráfica non pode ser máis sinxela. O propio Étienne Davodeau, convertido en personaxe da súa obra (recurso que utilizará noutras), decide relatar a historia dos seus pais, xa xubilados, que foron sindicalistas e militantes socialistas desde a década dos cincuenta, nunha bisbarra de Francia profundamente conservadora, con estruturas caciquís e moi marcada pola relixión católica.

Davodeau desexa contar a historia dos seus pais non só pola dimensión afectiva, senón porque nela se reflicten moi ben as loitas que deron lugar ao nacemento dos sindicatos na zona. Un obreiro e unha obreira cunha longa historia de militancia detrás.

Tras convencelos, non sen traballo, para que acepten a proposta, asistimos ás conversas coa nai (Marie-Jo) e co pai (Maurice), por separado. Fillos de obreiros, obrigados a traballar desde os catorce anos. Ela, nunha fábrica de calzado; el, de aprendiz nun taller mecánico. Son os anos cincuenta: as condicións de traballo son duras e, sobre todo no caso de Marie-Jo, non se albisca ningunha perspectiva de mellora.

A finais dos cincuenta chega á zona un cura novo, en teoría para lles axudar aos párrocos da bisbarra. Na práctica, para promover a creación da J.O.C. entre mozos e mozas. Maurice intégrase nun grupo de mozos, Marie-Jo noutro de rapazas. A J.O.C., como tamén sucedeu en España, foi un xermolo da loita sindical.

Para os dous, estes son anos de formación, de descubrir que hai outros horizontes, de decatarse das condicións inxustas en que traballan. En 1962, cando comeza o Concilio Vaticano II e acada significación o movemento dos curas obreiros (que tamén tivo repercusión en España, eu tiven trato con algúns deles), tanto Marie-Jo como Maurice xa son dirixentes de grupos da JOC.

Coñécense en 1965 e casan poucos meses despois. Non se nos conta a súa vida privada, foi unha das condicións que puxeron os pais, pero si a súa loita sindical e política a medida que van adquirindo formación e conciencia de clase. A narración chega ata 1981, ano do triunfo de Françoise Mitterand como presidente da república.

Unha novela gráfica que paga moito a pena ler. Como tamén o merece Ha muerto un hombre, que toma o título dun poema de Paul Éluard (Morreu un home /cuxa única defensa eran / os seus brazos abertos á vida…). Nel nárrase a gran folga que houbo en 1950 na cidade de Brest, a través dos ollos do cineasta René Vautier, que filmou toda a secuencia das loitas obreiras. Dous álbums que se inscriben na corrente de BD que narra historias do movemento obreiro. Étienne Davodeau, un autor que nos ofrece nas súas obras un espello da realidade, un autor que paga a pena seguir.

O texto, con todas as imaxes e ligazóns que o acompañan pode lerse no recomendable blog de Agustín Fernández Paz.

6 de mar. de 2014

Alvarellos edita a obra de Aurelio Aguirre

Redacción.-

Alvarellos Editora acaba de sacar do prelo o libro Recuerdos de agosto. Obra poética, 1850-1858, que reúne até 133 poemas de Aurelio Aguirre, dos que máis de oitenta son inéditos. Outros, como o célebre “Brindis” de Conxo, aparecen agora por vez primeira completos e sen censuras.

Nunha edición crítica, introducción e notas a cargo da profesora Olivia Rodríguez González e cun estudo histórico da man de Xurxo Martínez González, tamén colaborador de A Voz de Vilalba. A reprodución de manuscritos inéditos completa esta coidada edición coa que pretendemos reparar en algo a débeda histórica que, cara á súa figura, Galicia enteira e tamén o movemento romántico español, contraeron durante todo este tempo.

O autor
Aurelio Aguirre Galarraga naceu en Santiago de Compostela en 1833 e, con tan só 25 anos de idade, faleceu traxicamente en 1858 na praia coruñesa de San Amaro. Foi un mozo cheo de talento, paixón pola vida e ansias de liberdade nunha Galicia e unha España convulsas baixo o reinado de Isabel II. Pero case ninguén, até agora, se ocupou da súa obra, boa parte dela, inédita.

Foi o poeta compostelán máis popular do seu tempo, o heroe do histórico Banquete de Conxo de 1856, o coñecido como o «Espronceda galego», o amigo íntimo de Murguía e Rosalía de Castro, e compañeiro de toda unha xeración de creadores que, moi pouco despois da súa morte, protagonizaría o Rexurdimento das Letras Galegas.

26 de feb. de 2014